‘Burgers zijn niet blind voor wat de politie echt doet’

14 mei 2018

Het vertrouwen in de politie is de afgelopen decennia in de meeste Europese landen toegenomen. Dat blijkt uit het proefschrift van Dorian Schaap. De criminoloog heeft ook enkele aanbevelingen voor de Nederlandse politie: ‘Staar je niet blind op criminaliteitscijfers, ze maken weinig uit voor het vertrouwen van de burger.’

Promovendus Dorian Schaap onderzocht het vertrouwen van burgers in de politie met behulp van grootschalige surveydata, maar hij vroeg zich ook af wat de politie nu zelf doet om het vertrouwen van burgers te winnen.

‘Om dat te achterhalen interviewde ik Nederlandse, Engelse en Deense politiemensen uit alle lagen van de organisatie’, zegt de onderzoeker van de rechtenfaculteit. ‘Wat betekent het concept vertrouwen voor hen en hoe proberen ze het te verhogen?’

Hebben Europese burgers nog vertrouwen in de politie?

‘Er zijn uitzonderingen en schommelingen, maar sinds 1990 neemt het vertrouwen in de politie in bijna alle Europese landen toe. Het vertrouwen is het hoogst in Scandinavië en in Noordwest-Europese landen, lager in mediterrane landen en het laagst in de Balkan. Daar zijn diverse verklaringsmodellen voor. De eerste is effectiviteit: een politie die criminaliteit effectief bestrijdt en terugdringt, zou meer vertrouwen genieten. Mijn onderzoek toont aan dat dit niet klopt: burgers vinden de integriteit van de politie veel belangrijker. In landen waar er meer corruptie is op maatschappelijk niveau, is het vertrouwen meteen veel lager.’

‘Naast effectiviteit en corruptie is proximity of community policing een belangrijke parameter: het idee dat je vertrouwen van burgers in de politie het best kan beïnvloeden door zo dicht mogelijk bij hen te opereren. Weten wat er speelt in een wijk door contact te houden met burgers, samenwerken wanneer het nodig is. De politie zet dit model vaak in om het vertrouwen van burgers te winnen. Het is natuurlijk wel ironisch dat de effectiviteit van deze strategie het moeilijkst te meten is.’

‘Ook opvallend: in tegenstelling tot de politie en het leger neemt het vertrouwen in de politieke instituties en het parlement in de meeste Europese landen af. De ambtenarij en het rechtssysteem schipperen daar ergens tussenin. Een stijgend vertrouwen in de politie is dus niet noodzakelijkerwijs goed nieuws voor de samenleving als geheel. Voor de politie betekent dit ook dat hun rol en positie in de samenleving belangrijker is dan vroeger.’

Hoe evalueerde het vertrouwen van Nederlanders in de politie?

‘Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde de politie op een aantal plaatsen in Nederland geen fraaie rol. Vlak na de oorlog kregen ze te kampen met een vertrouwensprobleem. In de jaren zestig volgde een nieuwe legitimiteitscrisis. Vreemd genoeg was dat in Engeland en Denemarken niet aan de orde, hoewel er daar ook studentenprotesten waren. De politie in Engeland legde gewoon iets meer uit wat ze deed.’

‘De moord op Pim Fortuyn leidde tot een vertrouwensdip in alle Nederlandse instituties’

‘Onze politie is dus al sinds jaar en dag gewend aan kritische burgers, ze zijn daar niet snel van ondersteboven. Rekening houden met het vertrouwen van de burger zit diep in de organisatie verankerd. De meest recente crisis was in de periode 2001-2002. De moord op Pim Fortuyn leidde tot een vertrouwensdip in alle Nederlandse instituties. Daarna ging het vertrouwen omhoog.’

Wat moet de Nederlandse politie nu met dit onderzoek?

‘Het vertrouwen in de politie staat er niet slecht voor in Nederland, maar in vergelijking met andere landen doen we het ook niet geweldig. De laatste jaren was de politie meer bezig met de reorganisatie dan met het vertrouwen op peil houden.’

‘Ik zou de politie willen waarschuwen: word niet te laks, vergeet niet dat je het voor de burger doet. Staar je niet blind op criminaliteitscijfers, ze maken weinig uit voor het vertrouwen. De politie moet zich bewust zijn van de omgeving waarin ze werkt. In sommige wijken verwachten burgers dat de politie zich bezighoudt met hondenpoep, terwijl ze daar zelf misschien een ander beeld van hebben. In andere wijken wil men de politie enkel in de buurt wanneer er een melding is. Voor die diversiteit moet de politie oog hebben. Met de huidige nationale politie, waarbij de neiging bestaat om veel vanuit Den Haag aan te sturen, is dat een belangrijk aandachtspunt.’

Moet de Nederlandse politie niet gewoon enkele extra PR-medewerkers aantrekken?

‘Net als overheidsinstanties en bedrijven schiet ook de politie snel in een kramp als ze slecht in het nieuws komt, maar een goede vertrouwensstrategie vraagt meer dan een PR-strategie. Mensen kijken daar doorheen, ze zijn niet blind voor wat de politie echt doet. Vertrouwen winnen gebeurt op lokaal niveau door een hele groep mensen, elke dag opnieuw.’

Dorian Schaap promoveert op 16 mei in de Aula op zijn proefschrift The police, the public, and the pursuit of trust.

Geef een reactie

Vox Magazine

Het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit

lees de laatste Vox online!

Vox Update

Een directe, dagelijkse of wekelijkse update met onze artikelen in je mailbox!

Wekelijks
Nederlands
Verzonden!