Dankzij een pas voltooide website over het Lam Godsretabel is het thans mogelijk om in te zoomen op de complexe, adembenemende details van een van ’s werelds belangrijkste kunstwerken: De Aanbidding van het Lam Gods door Hubert en Jan van Eyck uit 1432. De totstandkoming van de website is gecoördineerd door Ron Spronk, professor in de kunstgeschiedenis aan Queen’s University in Kingston, Ontario en aan de Radboud Universiteit.

LOS ANGELES – Dankzij een pas voltooide website over hetLam Godsretabel is het thans mogelijk om in te zoomen op de complexe, adembenemende details van een van ’s werelds belangrijkste kunstwerken. De Aanbidding van het Lam Gods door Hubert en Jan van Eyck uit 1432, een weergaloze en bijzonder complexe polyptiek die bestaat uit afzonderlijke eiken panelen, onderging recentelijk een urgente conservatiebehandeling in de Villakapel in de Gentse Sint-Baafskathedraal. In het kader van dit project werd het altaarstuk verwijderd uit zijn glazen kast en tijdelijk gedemonteerd – een uitzonderlijke gebeurtenis die het mogelijk maakte om een uitvoerige onderzoeks- en documentatiecampagne te voeren, gefinancierd door de Getty Foundation uit Los Angeles.  

Elke centimeter van het altaarstuk werd onder de loep genomen en professioneel in extreem hoge resolutie gefotografeerd, zowel onder gewoon licht als onder infrarood. Vervolgens werden de foto’s digitaal geassembleerd om zeer gedetailleerde beelden te bekomen die toelaten om het veelluik op een nooit gezien microscopisch niveau te bestuderen. De website zelf telt 100 miljard pixels.

Dankzij een toelage van de Getty Foundation zijn deze macro-opnames nu beschikbaar op een interactieve website, “Closer to Van Eyck; Rediscovering the Ghent Altarpiece” op http://closertovaneyck.kikirpa.be/ . Voor het eerst in de geschiedenis van het Lam Gods kunnen geïnteresseerden aan de hand van infrarood reflectogrammen (IRR) en röntgenbeelden een kijkje nemen onder het verfoppervlak van het werk. Dit documentatiebestand vormt een uiterst kostbare informatiebron voor wetenschappers, conservatoren en kunstliefhebbers van over heel de wereld.  

“Het beeldvormingsproject ontsluit op verbluffende wijze het wonderlijke Lam Godsretabel”, stelt Deborah Marrow, directeur van de Getty Foundation. “Het was een voorrecht om met een zo uitmuntend team van internationale collega’s te mogen bijdragen aan dit belangrijke project.”

Gecoördineerd door Ron Spronk, professor in de kunstgeschiedenis aan Queen’s University in Kingston, Ontario en aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is de website een samenwerkingsproject van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK), Lukasweb en de Vrije Universiteit Brussel, en wordt het betoelaagd door de Getty Foundation met aanvullende steun van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

“De beelden op de website zullen kunsthistorici voor vele toekomende jaren de kans bieden oLam Gods en Hubert en Jan van Eyck te bestuderen”, vertelt Spronk. “De website geeft wetenschappers toegang tot onderzoeksmateriaal van een unieke en nooit eerder geziene kwaliteit, zowel op als onder het verfoppervlak van de polyptiek. We hebben doelbewust gekozen voor een open-source benadering tot de beelden, in de hoop om ook andere projecten aan te zetten tot een dergelijk gebruik van interactieve beeldvormingstechnieken in hoge resolutie voor de technische studie van kunstwerken.”

De website bevat totaalaanzichten van de polyptiek in geopende en gesloten toestand. Van daaruit kunnen gebruikers inzoomen op details van de afzonderlijke panelen van het altaarstuk, tot op microscopisch niveau. Scrollen en zoomen gebeurt aan de hand van een thumbnail-afbeelding om de plaats en grootte van het detail op het altaarstuk aan te geven. Daarbij kunnen gebruikers tevens twee vensters tegelijk openen om beelden van het veelluik te vergelijken, wat geïnteresseerden de kans biedt om het Lam Gods en de technieken van de schilders op een nooit eerder geziene wijze interactief te bestuderen.   

De website wordt gehost door België’s internationaal erkende federale wetenschappelijke instelling het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK), met kernactiviteiten in de domeinen van technische documentatie, conservatie-restauratie, wetenschappelijk onderzoek en archivering. 

“Na l‘Agneau mystique au Laboratoire van onze oprichter dr. Paul Coremans in 1953, de eerste belangrijke publicatie rond het kunsthistorische en technische onderzoek van het Lam Godsretabel, vormt deze website de volgende logische stap in de verspreiding van wetenschappelijke informatie over de polyptiek” stelt de interimdirecteur van het KIK, Christina Ceulemans. “Het zal bovendien een ideaal werkinstrument zijn voor de restaurateurs bij de intensieve conservatie-restauratiecampagne die in september 2012 van start gaat.”

De nieuwe website vormt het hoogtepunt van diverse financieringen door de Getty Foundation ter ondersteuning van de conservatiebehandeling en -opleiding met betrekking tot het Lam Godsretabel, en dit in het kader van zijn Panel Paintings Initiative. Schilderijen op houten panelen van de late 12de tot de 17de eeuw behoren tot de meest waardevolle kunstwerken in Amerikaanse, Europese en Russische museumcollecties. Toch is slechts een handvol experten volledig gekwalificeerd om deze schilderijen te conserveren. De Getty Foundation, het Getty Conservation Institute en het J. Paul Getty Museum zetten het Panel Paintings Initiative op het getouw om te verzekeren dat de volgende generatie conservatoren wordt opgeleid vooraleer de huidige specialisten op pensioen gaan.

De financiering voor de documentatie en website over het Lam Godsretabel brengt het totaalbedrag dat sinds 2008 door de Getty Foundation via het Panel Paintings Initiative ter beschikking werd gesteld op meer dan 2,5 miljoen USD. Het initiatief ging van start met een behoefteanalyse van belangrijke collecties van paneelschilderijen en van professionelen in het arbeidsveld. Deze werd door de stichting gebruikt als stappenplan om vervolmakingscursussen te ontwikkelen. Recente projecten in samenwerking met organisaties als het Metropolitan Museum of Art, het Prado Museum, het Opificio delle Pietre Dure in Florence, het Hamilton Kerr Institute van de University of Cambridge en de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België hebben opleidingsmogelijkheden geschept door de behandeling van zeer belangrijke paneelschilderijen, inclusief een door het Getty gefinancierd driejarig opleidingsprogramma in het Prado dat thans in de steigers staat.

Bron bericht: Getty Foundation/ Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK).