Historici willen met blog zwart-witdenken doorbreken

31 okt 2018

Een groep historici van verschillende universiteiten is de blog Over de Muur gestart. Het doel: historici meer betrekken bij het publieke debat. Dat lukt, blijkt anderhalf jaar na dato.

Het is oktober en dat kan maar één ding betekenen: de Zwarte Pietendiscussie laait bijna op. Voor- en tegenstanders bestoken elkaar met argumenten over traditie en racisme. Het enige wat ontbreekt volgens de schrijvers van de blog Over de Muur is historische achtergrond. Maar daar zorgen zij voor. Met hun blog willen de historici een brug slaan tussen de wetenschap en het publieke debat.

‘Het idee van de blog ontstond eind 2016′, vertelt Thomas Smits, een van de initiatiefnemers en promovendus aan de Radboud Universiteit. ‘Er was toen een felle discussie gaande over het slavernijverleden en hoe we daarmee om moesten gaan als land. Kenmerkend was dat er wel veel over historie gepraat werd in het publieke debat, maar dat er vrijwel geen historici aan het woord kwamen. Hierdoor werd er op een nogal ongenuanceerde manier met onze geschiedenis omgegaan. Via een blog wilden we vanuit de wetenschap weerstand bieden.’

Paywalls

Maar dat was niet de enige reden. Ook het gebrek aan binding tussen universiteit en maatschappij was een drijfveer voor Smits en zijn medeoprichters om de blog te starten. Ze merkten dat veel onderzoek achter de muren van de universiteit bleef en dat artikelen niet gelezen werden door hoge paywalls. En dat is ook hoe de naam van de blog ontstond. ‘We zochten iets pakkends met een mooi beeld waarmee we onze boodschap konden overbrengen’, legt Smits uit. ‘Dat werd Over de Muur. Want we stappen over de muur van de universiteit richting de maatschappij.’

‘Docenten vragen ons hoe ze om moeten gaan met thema’s als de Nederlandse identiteit’

Nu, ruim een jaar later, gaat het goed met de blog. ‘Op Twitter hebben we nu bijna 1300 volgers,’ vertelt Smits verheugd. ‘En we krijgen veel reacties, zowel van medehistorici als de media. Zo hadden we laatst belicht dat in de media bij historici vaak wordt gedacht aan types als Maarten van Rossem: de oude, grijze man. Terwijl ook veel jonge mensen zich bezighouden met geschiedenis. De NOS heeft hier toen op gereageerd: ze zouden erop gaan letten. Maar ook docenten geschiedenis lezen onze stukken en vragen ons dan hoe ze bijvoorbeeld in de klas om moeten gaan met thema’s als de Nederlandse identiteit. Zo zijn we toch aanleiding voor een bredere maatschappelijke discussie.’

De redactie van Over de Muur. V.l.n.r. boven: Thomas Smits, Sara Polak, Klaas Stutje, Suze Zijlstra, Sabine Waasdorp, Lisa Kattenberg, Teun Dominicus. V.l.n.r. onder: Niels Mathijssen, Edurne De Wilde (niet op de foto: Darryl Barthé en Esmée Bruggink)

Aansporen

Dat is ook precies wat de schrijvers willen. ‘Nederlanders hebben de neiging om discussie uit de weg te gaan. Door naar een compromis te zoeken, denken we dat we het dan wel opgelost hebben’, vertelt Smits. ‘Maar vaak is uiteindelijk dan niemand tevreden. Kijk maar naar de Zwarte Pietendiscussie.’ Met de blog willen ze mensen aansporen om naar buiten te treden en in gesprek te gaan. Niet alleen over onderwerpen waar al veel discussie over is, maar ook over onderwerpen waar juist meer debat over zou mogen zijn, zoals het klimaat.

‘In de politiek wordt vaak gezegd dat we trots zouden moeten zijn op ons land, of dat we ons schuldig moeten voelen over bepaalde gebeurtenissen. Maar zo zwart-wit is het niet. Er is geen trots mogelijk zonder schuld, en omgekeerd. Alles heeft goede en minder goede kanten. Het is aan historici om licht te werpen op deze ingewikkelde onderwerpen.’

8 reacties

  1. Man in the Middle schreef op 31 oktober 2018 om 13:18

    Het lijkt erop dat ‘Over de Muur’ de broodnodige nuance wil aanbrengen in huidige politieke debatten over hete onderwerpen in de politiek en de samenleving. Maar in hoeverre is deze groep historici zelf niet al politiek? Gooien zij hun wetenschappelijke discipline niet zelf te grabbel aan hun eigen politieke overtuigingen? Dat heeft er namelijk alle schijn van. Iedereen die een beetje het academische klimaat van vandaag de dag weet te pijlen ziet dat er extreem-linkse tendensen de kop op steken – zeker in de geesteswetenschappen. Alleen al de foto van de historici van ‘Over de Muur’ verraad al enige politieke ‘bias’: de meest linkse persoon (o ironie) op de foto draagt een T-shirt met daarop ‘corbyn’. Uiteraard hoeft dit nog helemaal niks te zeggen over een eventuele politieke vooringenomenheid van deze persoon, de groep mensen op de foto en/of de organisatie in z’n geheel. Maar wanneer we naar de site van ‘Over de Muur’ gaan, zien we dat zij zich met name bezighouden met de typische onderwerpen waar de links identitaire beweging zich vandaag de dag mee manifesteert: gender, kolonialisme, integratie, (kritiek op) de Nederlands identiteit, kritiek op conservatieve politieke partijen. Bovendien wordt wetenschap en activisme in meerdere artikelen op hun site door elkaar gebruikt. Sterker nog: activisme moet, volgens sommige artikelen. Dat is problematisch aangezien het stuk hierboven juist aangeeft dat de historici juist vanuit hun academische discipline een tegenwicht beweren te bieden voor het gepolitiseerd ‘zwart-wit denken’.

    ‘Over de Muur’ lijkt desalniettemin een apolitiek karakter te claimen. Dat is simpelweg niet het geval, en dat is zeer problematisch, aangezien zij daarmee de reputatie van de universiteit te grabbel gooien. ‘Over de Muur’ heeft meer weg van een extreem-linkse denktank dan een groep academische historici die met gedegen historisch onderzoek politieke discussie in de samenleving van een bredere context trachten te voorzien. De context die ‘Over de Muur’ levert is een sterk gepolitiseerde context.

    Het is dan ook ironisch om te zien dat de muur op de achtergrondfoto van hun site de Berlijnse muur is. Ze willen blijkbaar niet zozeer over de muur van de universiteit naar de samenleving, maar over de Berlijnse muur de communistische heilstaat klimmen. Als deze historici de geschiedenis serieus nemen, dan weten zij ook dat dat niet tot de meest wenselijke situaties geleid heeft.

    Ik zou zeggen, herlees Max Webers ‘Wetenschap als beroep’ nog een keer.

  2. Thomas schreef op 1 november 2018 om 12:06

    Beste “man in the middle” (jammer van het pseudoniem),

    Bedankt dat je de moeite hebt genomen om onze artikelen te lezen. Een aantal opmerkingen:
    1. De onderwerpen die jij omschrijft als ‘links-identitair’ zijn geacepteerde concepten binnen de geschiedwetenschappen. Geen enkele serieuze historicus zal ontkennen dat gender een rol speelt binnen het verklaren van historische ontwikkelingen. Het kan een politieke betekenis krijgen, maar meestal is dat niet zo. Hetzelfde geldt voor begrippen als (post)kolonialisme.
    2. Uit uw reactie spreekt een sterke waardering voor objectieve wetenschap. Deelt u de mening dat het nationalisme/conservatisme als politieke stromingen niet ook ‘gebruik maken’ van de geschiedenis? Past een verheerlijking van nationale ideniteit wel in een objectieve houding tot de geschiedenis? Waarom is het volgens het nationalisme/conservatisme normaal om trots op een nationale geschiedenis te zijn, maar geen schuld te voelen voor minder mooie bladzijdes? Ben benieuwd!
    3. Uw beschouwing over de foto op onze site is lachwekkend. Was het zo bedoeld? Anders graag concrete verwijzingen naar onze communistische symphatien.
    4. Ik ben een groot fan van Weber. Kunt u uitleggen hoe zijn betoog dat van u versterkt? Ik zie de connectie niet.

    Hartelijke groet,
    Thomas

    PS Het t-shirt is van mij. Mogen wetenschappers naast hun werk een politieke overtuiging hebben? En u ziet ons als links-identitaire activisten: hoe verhoudt Corbyn’s vrij traditionele economisch linkse politiek zich tot uw betoog? Wederom benieuwd!

    • Man in the Middle schreef op 3 november 2018 om 01:50

      ‘’1. De onderwerpen die jij omschrijft als ‘links-identitair’ zijn geacepteerde concepten binnen de geschiedwetenschappen. Geen enkele serieuze historicus zal ontkennen dat gender een rol speelt binnen het verklaren van historische ontwikkelingen. Het kan een politieke betekenis krijgen, maar meestal is dat niet zo. Hetzelfde geldt voor begrippen als (post)kolonialisme.’’
      >Het zijn inderdaad geaccepteerde concepten binnen de geschiedkundige wetenschapsgebieden (en daarbuiten). Het gaat vooral over de invulling van die begrippen en de inhoudelijke aard van de artikelen (alhoewel ik daar in bovenstaande reactie nauwelijks ben ingegaan, dat zou de nodige tijd kosten). De tendens bij ‘Over de Muur’ is duidelijk links, zeer links en identitair-links (Gevaar van al deze onderwerpen is al gauw dat ze ‘identitair’ geladen zijn. De links-identitaire beweging heeft overduidelijk raakvlakken met deze stroming binnen de geesteswetenschappen omdat veel van die thema’s hun politieke agenda beslaan en bovendien bijvoorbeeld een groep geesteswetenschappers aan de UvA ondertussen landelijke bekendheid hebben weten te verwerven vanwege hun overduidelijke extreem linkse bias.). Die tendens wordt onder andere duidelijk door een flauw (doch wellicht inhoudelijk terechte en ergens zeker ook wel grappig) artikel over het galjoen van de FvD die niet Nederlands zou zijn. (https://overdemuur.org/vlaggenschip-renaissancevloot-nationalistische-baudet-blijkt-een-engels-galjoen/) In zekere zin is de historische vraag op zichzelf genomen geheel terecht: Is de afgebeelde galjoen op dit plaatje een Nederlands galjoen? Maar het doel van die vraag lijkt in hele hoge mate een retorische en politieke: het is ook een speldenprikje aan het adres van een conservatieve politieke partij waar men ogenschijnlijk weinig sympathie mee heeft.

      Verder blijkt vrij duidelijk uit een aantal artikelen dat ‘Over de Muur’ neigt naar een links activistische agenda, zo wordt er in een artikel activisme in combinatie met wetenschap gerechtvaardigd en gepropageerd (https://overdemuur.org/activisme-en-wetenschap-gaan-juist-heel-goed-samen/). Dit is maar een voorbeeld.

      En als klap op de vuurpijl staat er onder het kopje ‘over ons’ wel degelijk onversneden linkse identiteitspolitiek:

      ‘‘Daarnaast sluiten onze werkvloeren, collegezalen en curricula niet goed aan op de hedendaagse Nederlandse maatschappij. Geschiedenisfaculteiten zijn lang nog niet zo divers als de Nederlandse samenleving. Het is niet voor niets dat de universiteit vaak een ivoren toren wordt genoemd. Hoe maken we het vak geschiedenis aan de universiteit relevanter en toegankelijker voor een diverse groep mensen?’’

      Het feit dat de samenleving divers is (welke diversiteit!?) betekent nog niet dat de afspiegeling op bepaalde specifieke plekken in de samenleving dat ook zou MOETEN zijn. Het is geen objectieve rekensom, maar een politieke keuze om zoiets te vinden. De vanzelfsprekendheid bij (met name extreem) links dat het een rekensom zou zijn en de politieke correctheid die die stelling tot op hoge mate verdedigt, zorgen naast ongelooflijk ongemakkelijke en vervelende discussies op televisie er ook voor dat mensen en masse rode pilletjes slikken.

      ‘‘2. Uit uw reactie spreekt een sterke waardering voor objectieve wetenschap. Deelt u de mening dat het nationalisme/conservatisme als politieke stromingen niet ook ‘gebruik maken’ van de geschiedenis? Past een verheerlijking van nationale ideniteit wel in een objectieve houding tot de geschiedenis? Waarom is het volgens het nationalisme/conservatisme normaal om trots op een nationale geschiedenis te zijn, maar geen schuld te voelen voor minder mooie bladzijdes? Ben benieuwd!’’
      >Ik zie geen directe relatie met deze vragen ten aanzien van mijn reactie. Uw vragen lijken te suggereren dat u van mening bent dat ik (ook) kritisch zou moeten zijn op ‘nationalisme/conservatisme’. Maar dat is niet relevant voor deze discussie (of heb ik een oerconservatief stukje op ‘Over de Muur’ gemist?).

      ‘‘3. Uw beschouwing over de foto op onze site is lachwekkend. Was het zo bedoeld? Anders graag concrete verwijzingen naar onze communistische symphatien.’’
      >Ja, dat was zo bedoeld, net als de referentie naar het Corbyn T-shirt.

      ‘’4. Ik ben een groot fan van Weber. Kunt u uitleggen hoe zijn betoog dat van u versterkt? Ik zie de connectie niet.’’
      > De situatie van ‘Over de Muur’ is natuurlijk een andere dan de verhouding tussen docent en student waar Weber zich in ‘Wetenschap als Beroep’ onder andere op richt. In zekere zin begeeft ‘Over de Muur’ zich natuurlijk al ‘op de straat’ en niet meer in de collegezaal. Ik citeer: ‘‘Tegen zowel de profeet als de demagoog hoor je te zeggen: ‘‘Ga naar buiten, de straat op, en spreek in het openbaar.’ Dat wil zeggen: daar waar kritiek mogelijk is. In de collegezaal zit je tegenover toehoorders: die dienen te zwijgen en de docent moet spreken.’’ (p28, uitgave VanTilt) Wanneer je echter met de objectiviteit van de wetenschap wil gebruiken in een publiek debat, moet je wat mij betreft dat onderscheid ook daar duidelijk maken (vrije interpretatie). Zo liegen bijvoorbeeld de historische feiten over iemand als Jan Pieterszoon Coen er natuurlijk niet om, maar de consequenties die we uit die kennis dienen te trekken zijn al erg snel politiek. Activisme binnen de wetenschap en het onderwijs, zijn bij Weber, zeker in het onderwijs, vrij duidelijk uit den boze (minder vrije interpretatie): ‘‘Maar de ware leraar zal het niet in zijn hoofd halen vanaf de hoogte van zijn katheder de toehoorder welke overtuiging dan ook op te dringen, hetzij openlijk, hetzij via suggestie – want dat is natuurlijk de laaghartigste manier om ‘de feiten voor zich te laten spreken.’’’ (idem.)

      ‘‘PS Het t-shirt is van mij. Mogen wetenschappers naast hun werk een politieke overtuiging hebben? En u ziet ons als links-identitaire activisten: hoe verhoudt Corbyn’s vrij traditionele economisch linkse politiek zich tot uw betoog? Wederom benieuwd!’’
      >Het lijkt mij onmogelijk om als wetenschapper naast hun werk geen politieke overtuiging te mogen hebben. Ik zie het echter wel als professioneel gedrag om beide zo veel mogelijk van elkaar los te koppelen. Dat is voor velen moeilijk, maar professioneel gedrag heet niet voor niets ‘professioneel’ gedrag. Ik heb misschien gesuggereerd dat er een verband is tussen Corbyn en de links-identitaire beweging – dat is er zeker – maar de voornaamste reden voor die link heb ik al onder puntje 3 genoemd. 😉

      Zowel punt 1 als 4 nodigen uit voor een discussie, die ben ik dan ook zeker bereid te voeren, wellicht onder het genot van een kop koffie ergens op de RU.

    • Thomas schreef op 13 november 2018 om 14:36

      Beste,

      Excuses voor de late reactie. Het is niet moeilijk om een zekere ‘bias’ te zien in ieder stuk dat de relatie actualiteit/geschiedenis tot onderwerp heeft. Uw karakterising van Over de Muur vind ik nog altijd niet alleen feitelijk onjuist, maar ook nog eens onnodig polariserend. Voor een hamer is alles een spijker. Als u in ons blog per se een cultuur-marxistisch (onzin term trouwens) complot wilt zien, dat vindt u vast aanwijzingen die u theorie ondersteunen (u heeft vast ook waardering voor Karl Popper). We zien onzelf in ieder geval niet als links-indentitair. Uw weigering om op uw eigen, overduidelijk conservatieve, bias in te gaan vind ik telleurstellend, aangezien die wel degelijk ter zake doet. Waarom bent u zo steng voor ons, maar zo weinig voor uzelf?

      Van koffie hou ik erg veel. U kunt mijn email vast online vinden.

      Groet!

  3. Niels Mathijssen schreef op 1 november 2018 om 20:10

    • Man in the Middle schreef op 3 november 2018 om 02:04

      U deelt graag kaarten uit? Op grond van meningsverschil is dat niet mogelijk, sorry, zie de grondwet. Er zijn legio redenen voor om anoniem te blijven op het internet vandaag de dag.

  4. Betere wereld begint bij jezelf schreef op 3 november 2018 om 02:48

    Nederlanders durven de discussie niet meer aan omdat sociale gerechtigheidsstrijders aan zo’n beetje elke beschikbare boom een galg hebben hangen, waar andersdenkenden vrij snel aan opgehangen worden. Het is inderdaad tijd om mensen aan te sporen, met besef van historisch perspectief, want fascisten hielden ook niet van andersdenkenden.

Geef een reactie

Vox Magazine

Het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit

lees de laatste Vox online!

Vox Update

Een directe, dagelijkse of wekelijkse update met onze artikelen in je mailbox!

Wekelijks
Nederlands
Verzonden!