Een nieuwe megasubsidie van de EU wordt op wel heel bijzondere wijze toegekend. Zes ‘flagship’programma’s krijgen een jaar om hun aantrekkelijkheid te bewijzen, haalbaarheidsstudies te doen en hun plan verder uit te werken, waarna er twee daadwerkelijk gesubsidieerd worden. Een soort Idols voor wetenschappers, zou je kunnen noemen. Nederland doet mee in een project dat een computermodel van het brein wil realiseren.

De Europese Future Emerging Technologies-subsidie (FET) bedraagt 100 miljoen euro per flagship per jaar gedurende tien jaar. Daarnaast zal door matching door de deelnemende landen dit bedrag aanzienlijk groter worden. Dertien Nederlandse wetenschappers doen mee in het consortium ‘Human Brain Project’. Neuroinformaticus prof. dr. Paul Tiesinga van de Radboud Universiteit Nijmegen is coördinator voor de Nederlandse bijdrage. Het Human Brain Project heeft de ambitieuze doelstelling binnen tien jaar het gehele menselijk brein in een computermodel te simuleren. Dat zal leiden tot een beter begrip van hoe de hersenen werken en hoe ze te genezen zijn als ze ziek zijn. Door deze ontwikkeling kan het gebruik van proefdieren sterk afnemen.

Megaklus
Het brein modelleren is een enorme programmeerklus – ons brein heeft zo’n 100.000.000.000 neuronen, die elk met zo’n 10.000 andere verbonden. Daarom zal het project veel innovaties opleveren in de ICT, sensortechnologie en robotica.
‘Hoe ga je een computer maken die dit aankan, hoe gaan we al die data opslaan en verwerken? Qua rekenwerk is dit vergelijkbaar met CERN,’ zegt Tiesinga.
‘Bovendien moet bestaande kennis over de verschillende hersengebieden, hersenprocessen en hersenziektes worden samengebracht en ontbrekende gaten in de kennis worden gedicht.’

Dertien universiteiten in negen landen doen mee. Het Zwitserse hersenonderzoeksinstituut EDFL is penvoerder met de visionaire Henry Markram als voorzitter. Hij zal op 17 mei spreken op het seminar Brains mean business, waar ook Paul Tiesinga aanwezig is. Zijn bezoek maakt deel uit van een mediatour door Europa, volgend op de presentatie van de zes flagships op 5 mei in Budapest.  

Vlaggeschip voor Europa
De FET Flagships hebben als doel om de ICT technologie in Europa samen te brengen en te stimuleren om als gebied concurrerend te blijven met bijvoorbeeld de Verenigde Staten of China. Tiesinga: ‘Het Human Brain Project heeft ambities die je kunt vergelijken met de eerste maanlanding. Zeer vooruitstrevend, met de nodige risico’s. Er zijn veel uitdagingen om op te lossen. Het geeft een sterke focus aan het onderzoek, het verbindt wetenschappers onder een gezamenlijk doel. Uiteindelijk willen alle hersenonderzoekers hetzelfde: begrijpen hoe het brein werkt.’

Deelnemers in Nederland zijn:
•Neuroinformatics (Bart ter Haar Romeny, TUE; Robert Oostenveld, RUN; Paul Tiesinga, Radboud Universiteit)
•Neuroscience (Chris de Zeeuw, Erasmus MC)
•Medical ICT (Bert Aldenkamp & Machiel Zwarts, Kempenhaeghe)
•Ethics, Society & Law (Pim Haselager, Radboud Universiteit)
•Brain Interfaces (Peter Desain, Radboud Universiteit; Peter Veltink, UT)
•High-performance computing (Martin Kersten; Nicolai Petkov UG; Peter Sloot, UvA)
Het Nationaal Initiatief Hersenen en Cognitie en Agentschap NL ondersteunen de projectaanvraag.