Met een bezuiniging van 10 procent wordt de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van alle faculteiten financieel het hardst geraakt. Bert van den Brink, vanaf 1 juli decaan, staat voor een zware opdracht.

Nijmegen is geen onbekend terrein voor Bert van den Brink. In 1984 begon de nieuwe decaan van de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen (FFTR) aan een studie theologie aan de toenmalige Katholieke Universiteit Nijmegen. Twee jaar later verkaste hij naar Utrecht, om filosofie te studeren.

‘Filosofie sprak mij nog meer aan dan theologie en mijn sociale kring zat vooral daar’, zegt Van den Brink in een vergaderzaaltje op de veertiende verdieping van het Erasmusgebouw, in afwachting van een eigen kamer.

Grote uitdagingen

Na een academische carrière met verschillende bestuursfuncties, recent nog als vicedecaan ad interim aan de Universiteit Utrecht, is de hoogleraar politieke en sociale filosofie opnieuw in Nijmegen beland. ‘Toen mij werd gevraagd of ik in deze functie geïnteresseerd was, voelde dat als een kans om terug te keren naar mijn inhoudelijke wortels.’

‘Besturen fascineert me, en deze faculteit speelt een cruciale rol in het stimuleren van reflectie – bij studenten, medewerkers én in het publieke debat. Er vindt fantastisch onderwijs en onderzoek plaats. De keuze om te solliciteren was dan ook snel gemaakt.’

Omdat hij pas op 1 juli begint als decaan, verontschuldigt Van den Brink zich dat hij op sommige vragen nog geen uitgebreider antwoord kan geven. Toch gaat hij het gesprek niet uit de weg. ‘We staan voor grote uitdagingen.’

Bezuinigingen hangen als donkere wolken boven universiteiten. Er zijn wel fijnere momenten om in te stappen als decaan.

‘Vijf jaar geleden waren deze bezuinigingen inderdaad niet aan de orde. Maar als ik toen was begonnen, had ik met de coronacrisis moeten dealen, wat ook geen makkelijke tijd was. Wat ik maar wil zeggen: er is altijd wel een vorm van zorg.’

‘De financiële uitdagingen zijn groot, zowel bij FFTR als in het bredere universitaire landschap. Het dwingt ons scherper te kijken, keuzes te maken. Zo’n periode kan ook een kans zijn om de organisatie weerbaarder te maken.’

Hoe is de sfeer in de faculteit rondom de bezuinigingen?

‘Mijn echte kennismakingsronde moet nog beginnen, maar ik vermoed dat die vergelijkbaar is met die aan de Universiteit Utrecht, waar ik tot voor kort werkte. Ik begrijp wat dat nieuws met medewerkers doet: de impact op medewerkers is existentieel, want het gaat om banen en loopbaankansen.’

Welke rol kan een decaan spelen om de bezuinigingen het hoofd te bieden?

‘Blijven uitdragen waar de faculteit voor staat, maar ook realistisch zijn over wat haalbaar is. De geesteswetenschappen staan voor grote uitdagingen. De bezuinigingen raken onze vakgebieden relatief hard, mede doordat het soms lastig is om onze maatschappelijke waarde helder te profileren. We moeten samen zoeken naar vormen die beter laten zien waarom onze studies ertoe doen. Dat gesprek moet je als decaan aanjagen.

‘Er ligt een taak om de opleidingen toekomstbestendiger te maken – bijvoorbeeld door te kijken naar bredere, interdisciplinaire programma’s. En door met nieuwe ogen te kijken naar onderwerpen. De maatschappelijke rol en betekenis van religie houdt bijvoorbeeld veel mensen bezig. Maar de studentinstroom voor dit soort opleidingen loopt in het hele land terug, Juist aan de Radboud Universiteit moeten we blijven zoeken naar een bij de tijdsgeest passend narratief dat jonge studiekiezers boeit.’

In een open brief die door meer dan 300 studenten, medewerkers en alumni werd ondertekend, schrijven leden van de studentenmedezeggenschap dat van alle faculteiten de FFTR financieel het hardst wordt geraakt. Ze vragen het college van bestuur om financiële toereikingen en bestuurlijke tegemoetkomingen. Bent u zelf benaderd om de brief te ondertekenen?

‘Nee.’

Had u de brief ondertekend, als u wel was benaderd?

‘Waarschijnlijk niet. Niet omdat ik het oneens ben met de inhoud, integendeel: het is een goed geformuleerde brief die waarden uitdraagt waar ik me grotendeels in kan vinden. Maar het is een initiatief van medewerkers en studenten. Mijn rol als decaan is het begeleiden van het proces dat zij bepleiten, samen met andere decanen en met het college van bestuur.’

‘Tegelijk sta ik nog op enige afstand, als nieuwkomer van buiten. Ik kan nu nog niet precies overzien hoe de onderhandelingen met het cvb verlopen, maar duidelijk is dat alle faculteiten zich tot die beleidsbrief en het bestuur moeten verhouden.’

Is die 10 procent bezuiniging voor de FFTR die in de beleidsbrief wordt genoemd, een vaststaand feit? Bent u van plan om bij het college van bestuur aan te kloppen om die bezuiniging naar beneden te halen?

‘Ik ken de details van de discussie nog onvoldoende om nu stellig te zeggen wat een rechtvaardig percentage zou zijn. Maar belangrijker dan het cijfer is het verhaal erachter: wat staat er op het spel als je zulke percentages toepast? Eigenlijk zou de discussie niet over de spreadsheet moeten gaan, maar over wat we aan deze faculteit willen blijven doen in onderwijs, onderzoek en maatschappelijke betrokkenheid. Pas daarna kan je naar cijfers gaan kijken.’

Moeten de kleinere opleidingen in deze faculteit extra studenten aantrekken om levensvatbaar te blijven?

‘Vraag me over drie maanden nog eens naar de details, maar in algemene zin geldt: te weinig studenten raken opleidingen op meerdere fronten. Als de inkomsten uit het collegegeld en de rijksbijdrage wegvallen, kom je snel aan de grenzen van wat mogelijk is. Kleine opleidingen moeten zich elk jaar opnieuw verantwoorden voor hun aantal studenten, en dat is zwaar voor de mensen die er werken. Juist daarom is het belangrijk om inhoudelijk scherp te krijgen waar je naartoe wilt, waar je kunt vernieuwen, en hoe je het verhaal van de opleiding toekomstbestendig maakt.’

Afgelopen najaar vertelde de directeur bedrijfsvoering aan Vox dat het een flinke uitdaging zou worden om in 2027 een nulbegroting te bereiken. Hoe staat de faculteit er op dit moment voor?

‘De uitdaging is, denk ik, nog groter geworden. We moeten in gesprek met het cvb, intern en ook met andere faculteiten over de vraag hoe we dit kunnen bereiken. Dat het een enorme uitdaging is en dat het consequenties gaat hebben, lijkt me zonneklaar. Meer kan ik daar op dit moment nog niet over zeggen.’

In datzelfde interview zeiden de toenmalige bestuurders dat een fusie met de letterenfaculteit voor hen niet bij voorbaat een no-go was. Hoe staat u daar in?

‘Ik heb daar geen uitgesproken mening over. Als een fusie met de letterenfaculteit inhoudelijk en financieel aantoonbaar meer oplevert dan het kost, moet je dat niet uitsluiten. Andere universiteiten in Nederland hebben gekozen voor een brede geesteswetenschappelijke faculteit. Maar je kunt ook denken aan het vernieuwen van de oude reflectieopdracht van FFTR voor de hele Radboud Universiteit, of zelfs nog breder kijken naar samenwerking met de sociale wetenschappers. We leven zeker in een tijd die om helderheid en toekomstperspectief vraagt, dus die discussies zullen wellicht ook op mijn pad komen.’

‘Ik hecht veel waarde aan samenwerking met de medezeggenschap’

Zoals in alle faculteiten geldt ook bij FFTR een vacaturestop. Medewerkers die met pensioen gaan, worden niet vervangen. Daarnaast vallen docenten uit.

‘Minder mensen betekent hogere werkdruk, dat is onvermijdelijk. De uitdaging is het werk zo te organiseren dat het beheersbaar blijft. Binnen de faculteit wordt daar al naar gekeken, bijvoorbeeld door onderwijs anders in te richten of opleidingen beter op elkaar af te stemmen. Het in de perken houden van werkdruk vraagt om flexibiliteit, ook in wat we aanbieden. Tegelijk moeten we waken over de kwaliteit.’

Waar kijkt u het meest naar uit in uw nieuwe functie?

‘Ik hecht weel waarde aan samenwerking met de medezeggenschap; aan een open gesprek en verantwoording. Verschillen van mening mag en is nodig, maar het gaat erom dat beslissingen op een transparante manier tot stand komen, zodat iedereen zich er uiteindelijk in kan herkennen, ook als je het er niet mee eens bent. Daarnaast kijk ik ernaar uit om onze studenten te ontmoeten, want in de kern ben ik een docent.’