Na censuur in Delft en Eindhoven hebben meerdere universiteitsbladen hun onafhankelijkheid versterkt met een vernieuwd redactiestatuut. 'Iets wat je nooit nodig hoopt te hebben, maar er wel moet zijn.' Ook in Nijmegen wordt gewerkt aan een herziening van het statuut.

Bijna twee jaar geleden kreeg het hoger onderwijs te maken met twee censuurkwesties, in Delft en Eindhoven. Het leidde tot veel ophef en debat in de Tweede Kamer. Ook toenmalig minister Dijkgraaf kwam op voor de onafhankelijke journalistiek op hogescholen en universiteiten.

Sindsdien werken meerdere onderwijsbladen aan een nieuw redactiestatuut. In dat document staat dat ze journalistiek onafhankelijk zijn van de onderwijsinstelling die hen betaalt.

Reddingsboei

Twee weken geleden presenteerde Erasmus Magazine (Rotterdam) een nieuw statuut. Niet omdat er aan de Erasmus Universiteit gedoe was rondom censuur, maar om het te voorkomen. Zo’n statuut is ‘iets wat je nooit nodig hoopt te hebben, maar er wel moet zijn’, schrijft hoofdredacteur Wieneke Gunneweg. Ze vergelijkt het met een reddingsboei: als je eenmaal in het water ligt, is het te laat om er een te maken.

In het statuut is de onafhankelijkheid van de redactie onder meer versterkt door expliciet op te schrijven dat de universiteit de ‘vrije en onafhankelijke beroepsuitoefening van journalisten zal eerbiedigen’.

Aansprakelijk

Bij Delta, het blad van de TU Delft was meer aan de hand. Onder druk van juristen van de universiteit haalde de redactie vorig jaar een stuk offline over de angstcultuur die heerste onder een voormalig directeur. De hoofdredacteur zou persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade als ze het stuk zou laten staan.

Nu heeft het college van bestuur een nieuw statuut voor Delta goedgekeurd. Daarin staat dat het college van bestuur de onafhankelijkheid ‘beschermt’. ‘Dat klinkt een stuk actiever dan het voorwaardelijk klinkende “toevertrouwen” uit het vorige statuut’, schrijft Bonger in een hoofdredactioneel commentaar.

Ontslagen

Begin dit studiejaar kreeg ook Cursor van de TU Eindhoven een nieuw statuut. In de oude versie stond nog dat de redactie rekening moest houden met de belangen van de universiteit, maar dat is er nu uit.

Bij Cursor adviseerde de eigen redactieraad om een artikel over belangenverstrengeling niet te publiceren. De hoofdredacteur werd uiteindelijk ontslagen en de redactie zette de eigen website op zwart vanwege de groeiende druk vanuit het college van bestuur om bepaalde stukken niet te publiceren.

Meer redacties zijn op dit moment bezig hun statuten te vernieuwen. Ook Profielen kondigde vorig jaar aan dat het aan een nieuw statuut werkt, nadat de redactie moest verhuizen naar de afdeling marketing en communicatie van de Hogeschool Rotterdam.

Een papiertje waarop staat dat je onafhankelijk bent beschermt je alleen als iedereen zich eraan wil houden. Hoofdredacteur Saskia Bonger van Delta schrijft over de komst van het nieuwe statuut: ‘De grootste waarde is bewustwording over waarom Delta er is, hoe de redactie werkt, hoe journalistiek werkt en hoe de TU daarvoor ruimte moet bieden.’