Hij was jarenlang de spraakmakendste bisschop van Nederland: Tiny Muskens, het sociale en eigenwijze gezicht van de kerk. Van 1964 tot 1969 studeerde en promoveerde hij aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Gisteren overleed hij. Arjan Broers, alumnus en publicist, herdenkt de rooms-rode bisschop in een in memoriam.

Muskens stond op de drempel van de roomse en de rode jaren van de Nijmeegse universiteit. Hij woonde als jonge priester in de pastorie van de Antonius van Paduakerk aan de Groesbeekseweg, en op andere adressen in de Indische buurt. Een voorname wijk, waar hij op huisbezoek soms geweigerd werd door parochianen. ‘We hebben een eigen pater’, zei men dan. Nijmegen was in die jaren nog het thuis voor vele honderden dominicanen, jezuïeten, franciscanen, montfortanen en andere religieuzen. Zij studeerden of doceerden aan de universiteit, of werkten in een van de vele sociale en pedagogische kerkelijke instellingen die de stad rijk was. Tegelijk braken andere tijden aan: er waren al studenten met vooruitstrevende ideeën, de voorboden van de democratisering eind jaren zestig en begin jaren zeventig, toen Nijmegen van een rooms een rood bolwerk zou worden. Op Muskens had dat weinig invloed: hij was ‘in de grond een brave, traditionele kapelaan’, zegt hij in Wees niet bang, het in 2004 door mij opgetekende levensverhaal over Muskens. Wel las hij ‘met rode oortjes’ Jan Wolkers, Gerard Reve en Jan Cremer, om iets te snappen van het nieuwe levensgevoel van die jaren. Muskens was vooral geboeid door de missiologie zoals de franciscaan prof. Arnulf Camps die bedreef: met een openheid voor de eigen waarheid en de waarden van andere culturen en religies. Hij volgde tevens colleges islam, hindoeïsme en culturele antropologie. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) had voor het eerst de kerkelijke vensters op andere religies geopend. In 1967 maakte Muskens een studiereis door Zuid-Oost Azië. Hij werd verliefd op Indonesië en schreef een lijvig en boeiend proefschrift over de wording van de staat Indonesië en de rol van religies daarin: Indonesië, een strijd om nationale identiteit: nationalisten, islamieten, katholieken. Van 1970 tot 1978 werkte Muskens in Indonesië, waar hij onder meer voor een Indonesische kerkgeschiedenis zorgde: de eerste in de eigen taal van een voormalige kolonie. Van 1979 tot 1994 was hij rector van het Nederlands College in Rome. Daar stichtte hij tevens de Friezenkerk, schreef boeken en doceerde kerkgeschiedenis. Van 1994 tot 2008 was hij bisschop van Breda en stond hij onder meer bekend als ‘de rode bisschop’ vanwege zijn spraakmakende optreden. Tiny Muskens bleef ook na zijn emeritaat studeren, de laatste jaren vooral over de evolutie en het heelal. Hij is 77 jaar geworden. / Arjan Broers Arjan Broers studeerde theologie en religiestudies in Nijmegen en schreef onder meer drie boeken over bisschop Muskens.