Van alle Nederlandse hoogleraren noemt 44 procent zichzelf atheïst. Dit percentage ligt veel hoger dan binnen de rest van de bevolking, waarvan slechts 14 procent atheïstisch is. Dit blijkt uit een online enquête van Forum C, de christelijke organisatie voor geloof, wetenschap en samenleving. Biologen spannen de kroon, ook op de Radboud Universiteit.

Uit de enquête, die verspreid is onder alle Nederlandse hoogleraren, blijkt ook dat slechts één op de twintig hoogleraren (5 procent) aanhanger is van het zogenaamde ‘ietsisme’ – er is meer tussen hemel en aarde, maar ik weet niet wat – tegenover 36 procent van de doorsnee Nederlanders. De 17 procent van de professoren die wèl in een god gelooft, wordt niet altijd gewaardeerd: twintig procent van de collega-hoogleraren neemt een gelovige collega minder serieus.

Biologie
De meeste atheïsten bevinden zich onder de biologen. Ondanks het katholieke imago van de Radboud Universiteit blijken gelovige biologen ook hier schaars. Waar de één zich vrijelijk uitspreekt (‘Ik ben absoluut een atheïst en geloof absoluut in de evolutietheorie!’), zwijgt de ander (‘Op zulke persoonlijke vragen geef ik geen antwoord.’).
Joop van Zoelen, hoogleraar Moleculaire biologie, denkt niet dat het percentage ongelovige hoogleraren in Nijmegen lager zal liggen dan het landelijke. ‘Met name in de biologie word je natuurlijk vaak geconfronteerd met het ontstaan van de dingen. Als bètawetenschapper kun je niets met een Plasterk-term als het ‘ietsisme’. Je wilt duidelijkheid: óf wel óf niet. Toch noem ik mezelf een agnost; ik hou me immers niet bezig met het bewijzen dat God niet bestaat.’

Zelf nadenken
Hoogleraar Plantengenetica Tom Gerats geeft nog een andere verklaring: ‘Het is misschien niet zo netjes om te zeggen, maar ik denk dat hoger opgeleiden meer eigen verantwoordelijkheid nemen. Zij verdrijven niet elke zonde met een biechtgang.
De niet-gelovige biologen zeggen gelovige collega’s even serieus te nemen. ‘Het is een vrije keus die je respecteert. Zodra je je in de wetenschap echter laat leiden door een god, kom je op een dwaalspoor. Maar dat gebeurt hier simpelweg niet.’
Ondanks de grote overeenstemming is Gerats verbaasd  over het kleine aantal gelovigen in zijn kring. ‘Heb je nog geen enkele gelovige bioloog gevonden? Toch een raar volkje, hè.’

Benadering
Peter Nissen, hoogleraar cultuurgeschiedenis van de religiositeit in Nijmegen, beaamt de vooronderstelling van Gerats dat onder hoger opgeleiden meer atheïsten voorkomen. Nissen: ‘Ik vind de resultaten van het onderzoek niet opmerkelijk. Het is algemeen bekend dat ontkerkelijking vooral plaatsvindt onder hoogopgeleiden. Daarnaast denk ik ook niet dat Nijmegen lager scoort op het aantal atheïsten dan andere universiteiten. De hoogleraren zijn hier niet naartoe gekomen omdat het een katholieke universiteit is, maar omdat ze het hier fijn vinden. Dat was vijftig jaar geleden wel anders.
Ook Nissen ziet geen conflict tussen wetenschap en religie: ‘Het is een wijze van benadering. De één doet dat door middel van poëzie, de ander door middel van religie.’ / Eva-Marijn de Vries