Sommigen volgden al meer dan 60 cursussen, tientallen jaren lang. HOVO-cursisten voelen zich door de universiteit niet serieus genomen. ‘De universiteit heeft lifelong learning hoog in het vaandel staan. Maar blijkbaar geldt dat niet voor ouderen.’

Antieke wijsbegeerte, Islamgeschiedenis, een summerschool hedendaagse filosofie. Het is zomaar een greep uit de lange lijst van meer dan 60 cursussen die Roos Fiselier (77) volgde bij het Hoger Onderwijs voor Ouderen (HOVO) aan de Radboud Universiteit. Na haar pensionering vond de sociologe daar de intellectuele diepgang die ze zocht. Nu HOVO plots stopt is Fiselier dan ook erg teleurgesteld. ‘Als oudere ben je door corona al beperkt in je activiteiten. Nu valt dit ook nog weg.’

Vorige week maakte het college van bestuur bekend dat het de stekker uit de cursusorganisatie trekt, omdat die financieel niet meer rendabel is. HOVO biedt cursussen op academisch niveau voor ouderen. Door een prijsstijging in 2016 –omdat HOVO sinds dat jaar btw moest heffen – daalde het aantal deelnemers en teerde de organisatie in op haar reserves. Net toen het aantal cursisten weer langzaam begon toe te nemen kwam corona. ‘Dat gaf ons de genadeklap’, legde Marianne Koolen, directeur van de cursusorganisatie, uit aan Vox.

Zingeving

Eeuwig zonde, vinden deelnemers. Naast Fiselier windt ook collega-cursist Riny Jans (73) zich op over het besluit. ‘Dat HOVO nu stopt is een enorme aderlating, een verarming.’ Jans studeerde in de jaren zeventig culturele antropologie in Nijmegen, en is nu al tien jaar enthousiast cursist. Ze volgde onder andere de leergang Westerse cultuurgeschiedenis, maar ook verschillende verdiepende cursussen poëzie. ‘Voor mij is die verdieping een vorm van zingeving en een verrijking van mezelf als mens. Het houdt me ook scherp en actueel. Zo’n cursus dwingt mij bijvoorbeeld om alles bij te houden wat recent verschijnt op het gebied van poëzie.’

Dat geldt ook voor Fiselier. Vroeger op het gymnasium las ze Plato in het Grieks. Daar begreep ze toen weinig van. Nu heeft ze de tijd om zich vol overgave op de filosofie te storten. Het fijne aan HOVO, zegt ze, is dat de docenten ‘heel gespecialiseerde en academisch verantwoorde’ hoorcolleges geven. ‘Daar kan ik echt even duizelen van de ingewikkelde filosofische concepten. Je kunt zelf ook een interessant boek kopen, maar dat blijft dan toch te lang op de stapel liggen.’

‘Een goed alternatief voor HOVO is er niet’

Soms volgt ze ook cursussen waarvan ze de kennis meteen in de praktijk kan brengen. De cursus ‘Veertien eeuwen Islam’ hielp haar als vrijwillige taalcoach van Syrische vrouwen om hun achtergrond beter te begrijpen.

Fiselier en Jans komen voor de inhoud, niet voor de gezelligheid of de sociale contacten. Fiselier: ‘Het is mooi meegenomen dat je andere mensen ontmoet met een vergelijkbare interesse, maar HOVO-cursisten zijn primair mensen die er lol in hebben om zich te verdiepen.’

Leven lang leren

Dat het college nu de stekker eruit trekt, vindt het tweetal onbegrijpelijk. Lifelong learning – een leven lang leren – is immers een van de speerpunten van de Radboud Universiteit. Waarom stopt de universiteit dan bij een bepaalde leeftijdsgroep, vraagt Fiselier zich hardop af. Jans: ‘Dit is leeftijdsdiscriminatie. We worden neergezet als mensen die er niet meer toe doen.’

Bovendien, vervolgt ze, heeft de universiteit ook een maatschappelijke taak. Met HOVO kan de Radboud Universiteit zich profileren als brede maatschappelijk betrokken instelling. Door alumni en anderen, ook na hun pensionering, de kans te bieden om zich te blijven ontwikkelen. Jans: ‘Door die taak zet de universiteit nu een streep. Dat neem ik ze kwalijk. Ik ben zelf alumnus en als ‘Vriend van de Radboud’ word ik geacht de visie van de universiteit uit te dragen. Ik voel me miskend. Het is dienst-wederdienst wat mij betreft.’

Ook Fiselier snapt niet waarom het college juist nu de stekker trekt uit een goed functionerende organisatie met een belangrijke maatschappelijke functie. ‘Verdrietig is een groot woord, maar ik vind het wel bijzonder jammer ja, voor de maatschappij en mijzelf.’ Dat door de coronamaatregelen de nood nu hoog is, begrijpt ze. ‘Maar dit is geen representatieve periode. Ik ben ervan overtuigd dat HOVO op termijn weer kostendekkend kan worden.’

Inmiddels is ze samen met Jans in de pen geklommen om hun ongenoegen kenbaar te maken. In een brief beargumenteren ze waarom HOVO moet blijven, en vragen ze de universiteit om het besluit te heroverwegen. Jans: ‘We houden hoop en proberen te redden wat er te redden valt. Ik sta elke dag op met leergierige strijdlust.’

Geen alternatief

Want een goed alternatief voor HOVO is er eigenlijk niet volgens de cursisten. Jans ziet het niet zitten om regulier onderwijs van de Radboud Universiteit te volgen. ‘Liever schuif ik aan bij mensen van mijn eigen leeftijd, met een behoorlijke intellectuele bagage en levenservaring. Dat past veel beter bij waar ik nu sta in het leven.’

Ook voor Fiselier is aansluiten bij studenten in de collegezaal geen optie. ‘Dan moet je jezelf weer in het keurslijf persen van een hele opleiding; tentamens maken en vakken volgen die je misschien niet zo interessant vindt. Daar heb ik geen zin meer in.’

Buiten HOVO is het cursusaanbod versnipperd, voegt ze toe. ‘Je kunt bijvoorbeeld een NRC-cursus volgen. Zij pretenderen ook kwaliteit te leveren, maar je weet niet of je krijgt wat ze beloven.’ Bij HOVO is de kwaliteit gegarandeerd, weet ze als geroutineerd cursist, vanwege de universitaire inbedding.

Fiselier zal de kwaliteit van het HOVO-onderwijs dan ook missen, evenals de vriendelijkheid en behulpzaamheid van docenten. ‘Je kreeg altijd waar voor je geld. Je kon er gewoon volledig op vertrouwen. Mensen kwamen dan ook van heinde en verre, van Limburg tot Lochem.’