Belasting ontduiken doet men zo
Grote internationale bedrijven spelen het slim en ontduiken met brievenbusfirma’s en dochterbedrijfjes miljarden euro’s aan belasting. Hoe gaat dat in zijn werk? Die vraag stond centraal tijdens een debat in het Collegezalencomplex, georganiseerd door het Soeterbeeck Programma. Vox schoof aan en zag: belasting ontduiken doet men zo.
De avond start met een minicollege door hoogleraar Fiscaal Recht Gerard Meussen. Hij legt uit hoe het ontduiken van belasting werkt. Grote bedrijven zoeken de verschillen tussen landen op. Verschillende landen hebben verschillende handelsverdragen en belastingregels. Een voorbeeld: als een in Amerika gevestigd bedrijf door rechtstreeks met Ghana handel te drijven meer belasting moet betalen dan het via een dochterbedrijf in Nederland zou doen, dan start het een brievenbusfirma in Nederland.
Een flink aantal multinationals doet dat; gebruik maken van de voordelige Nederlandse regels om belasting elders te ontwijken. Grote bedrijven als Google en Apple, de Rolling Stones en zelfs de Griekse tak van Coca Cola hebben een brievenbus of kantoortje in Nederland. Door geld door deze dochterbedrijven te pompen en hier tegen een gunstiger tarief (ten opzichte van het thuisland) belasting te betalen, ontlopen de multinationals het betalen van belasting in andere landen.
Hoe kunnen we dat stoppen? Maar eigenlijk is de vraag: willen we er wel mee stoppen? In totaal zijn er 8500 internationale firma’s – cijfers uit 2010 – die zich hier hebben gevestigd. Dat levert de Nederlandse staat zo’n 3 tot 3,5 miljard euro per jaar op. De internationale gemeenschap doet een oproep om op te treden tegen belastingontwijking. Vooral de brievenbusfirma’s liggen onder een vergrootglas. Juridisch mag wat de multinationals doen zeker, dat staat buiten kijf. Via de mazen van de wet belasting ontduiken is niet strafbaar, tenzij er sprake is van fraude. Maar de vraag of het ethisch juist is om alles wat mag ook daadwerkelijk te doen, wordt de laatste jaren steeds vaker gesteld. Nederland gaat daar deels in mee. Zo komt de regering bepaalde ontwikkelingslanden tegemoet door handelsverdragen te herzien, vertelt Francis Weyzig, onderzoeker bij de Universiteit Utrecht. Weyzig legt uit dat die aanpassingen het ontduiken van belasting in ontwikkelingslanden moeilijker zullen maken.
Koopman of dominee? Maar Nederlanders hebben boter op ons hoofd, zegt Meussen. ‘Zijn we nu koopman of dominee? Nederland probeert beide te zijn, maar als puntje bij paaltje komt domineert de koopman. Als er een handelsmissie naar Indonesië gaat, wordt er even met het vingertje gewuifd, wordt het onderwerp mensenrechten een half uurtje aangesneden. Maar daarna gaan we toch echt zaken doen.’ En het is belangrijk in gedachten te houden dat het ontwijken van belasting niet strafbaar is. Sterker nog, er is een grote kans dat je het zelf wel eens gedaan hebt. Wel eens bewust de grens overgestoken om in Duitsland te tanken? ‘Dan hebt u belasting ontdoken’, merkt Meussen fijntjes op. En hij heeft meer voorbeelden. ‘Mensen verhuizen naar België. Of zetten in Nederland allerlei constructies op om vermogensbelasting te ontlopen. Dat is niet wezenlijk anders dan wat de multinationals doen.’
Verandering? De vraag of er op korte termijn veel zal veranderen, kan niet worden beantwoord. ‘Het wordt moeilijk’, voorspelt hoogleraar Internationale Economie Eelke de Jong. ‘Dit deel van de wereld is het redelijk eens, en er veranderen wel degelijk regels. Multinationals zijn meer transparant. Maar de politieke werkelijkheid is weerbarstig.’ Engeland wijst bijvoorbeeld wel met een vermanend vingertje naar de brievenbussen in Amsterdam, maar heeft zelf met de Kanaaleilanden en Isle of Man ook belastingparadijzen in huis. Nederland kan het zeker niet alleen, als het dat al wil. Zwitserland en Luxemburg, Bermuda en de Kaaiman Eilanden staan klaar om het Nederlandse marktaandeel over te nemen. En de wetgeving in de Verenigde Staten geeft de grote multinationals voorlopig nog alle ruimte. Oftewel: wordt vervolgd. / Mark Merks
Stefan schreef op 28 november 2013 om 13:15
Dit klinkt meer als een avond moeilijke vragen ontwijken als je het mij vraagt. Als de ethische vraag naar belastingontduiking steeds vaker wordt gesteld kun je toch geen genoegen nemen met het argument “dat het ontwijken van belasting niet strafbaar is”. Of het argument dat Zwitserland en Luxemburg belastingontduiking wel faciliteren als wij dat niet doen, dat is van het niveau ‘Als pietje in de sloot springt, doe jij dat dan ook?’
Beschamend wordt het als je de vraag oproept of we wel willen stoppen met deze praktijk. Er gaan geruchten rond dat belastingontduiking de Europese overheden – als Portugal en Griekenland – jaarlijks 1.000 miljard kost en dan ga je serieus in op het argument dat de Nederlandse overheid 3 miljard mis zou lopen?
Ted van Hees schreef op 29 november 2013 om 14:31
Ik kon helaas niet bij dit debat zijn. Ben bij Oxfam Novib jarenlang verantwoordelijk geweest voor aanpakken belastingontduiking en -ontwijking (mede gezien de funeste gevolgen voor ontwikkelingslanden). Het probleem lijkt me inmiddels overduidelijk. Ik zou graag zien dat we over werkelijke oplossingen gaan praten en daarnaar handelen. Een voorzet: hef belasting daar waar een (multinationale) onderneming (MNO) werkelijk economisch actief is,
waarbij de fiscus de MNO als een samenhangend geheel behandelt en niet zoals in de
huidige OECD praktijk (die van het Arms Length Principle, dat prijsvorming binnen een MNO vergelijkt met die op vrije markt en daarom makkelijk manipuleerbaar is) als los van elkaar opererende moeder en dochters, dus als juridisch onafhankelijk van elkaar werkende bedrijven. In de behandeling van betaling van belastingen door een MNO als een geheel (̩̩n Unit, vandaar in het debat de term Unitary Taxation РUT) negeer je als belastingheffende overheid
het schuiven met winsten en verliezen naar gunstige belastingregimes en belast je hen op basis van een aantal
economische grootheden als, winst, omzet, aantal werknemers die daarvoor verantwoordelijk zijn enz. (zie huidige voorstellen, bijv. van Tax Justice Nederland voor volledige rapportage per land – Full Country-by-Country Reporting). Vervolgens deel je als gezamelijke overheden (EU, OECD, VN,…) internationaal per land
belasting toe op grond van een op die grootheden gebaseerde formule (Formulary
Apportionment – FA). Hierover is zeker intenationaal nog geen akkoord, maar
het zou geweldig zIjn als NL dit als concreet voorstel internationaal niet alleen zou steunen maar
bijvoorbeeld inbrengen in het debat in de EU en de OECD.
RR schreef op 29 augustus 2016 om 14:21
Nederland verdient er geen 3,5 miljard mee. We verliezen erop. Er zijn namelijk een aan bedrijven die opereren in Nederland die hun winst naar een buitenlandse brievenbusfirma af laten vloeien om hun winstcijfers te drukken en daarmee belasting ”verleggen” (ontduiken is het niet want het is legaal). Er word net zo lang mee geschoven tot de te betalen belasting te verwaarlozen is. Aan de andere kant worden hier wel alle kostenposten en verliezen afgetrokken bij de belastingaangifte. Vaak krijgen die bedrijven daardoor meer terug dan ze betalen in Nederland. Uiteindelijk gaat het om tientallen miljarden. Volgens mij hoeven we het debat over terkorten in de zorg, onze ouderen etc. niet meer te houden als iedereen gewoon fair in eigen land belasting afdraagt.
Het is niet u de belastingbetaler die het grote geld ophaalt. De belastingen en BTW die via bedrijven gaat, onze economie, is nog altijd de grootste bijdrage aan de inkomsten van de staat. Al die bedrijven die dus ontduiken doen dat ten koste van onze welvaart.
Maar laten we vooral die grote jongens steunen, koffie halen bij Starb****, online bij de bekende grote spelers bestellen die stunten met kortingen, onrealistische gratis verzending vanaf 20 euro e.d. Indirect word het voordeel dat u daar heeft al door u betaald via onze welvaart.
Overigens zitten Google en Apple niet in Nederland maar in Ierland. Van Apple word geschat dat die daardoor jaarlijks 19 miljard aan belastingvoordeel hebben door geen belasting in de andere Europese landen te betalen (19 delen door 28 landen mnus ierland= 700 miljoen per land. Alleen al voor Apple.). Gek toch? Ze zitten met eigen winkels in panden die min. 2 ton huur per jaar kosten en die ze als kosten afschrijven. Nederland drijft bijna op het aantal mobieltjes gebruikers van Apple en over al die verkopen betalen ze hier niet wat ze eigenlijk zouden horen ad te dragen….