Waarom Duitse studenten steeds minder vaak voor Nijmegen kiezen
Illustratie: JeRoen Murré
Niemand op de Radboud Universiteit kijkt raar op als studenten Duits met elkaar praten: Duitsers vormen sinds jaar en dag de grootste internationale groep op de campus. Maar hun aantal neemt drastisch af. Wat is er aan de hand? Je leest het in dit verhaal uit de nieuwe Vox, die vanaf morgen in de bakken op de campus ligt.
Studenten Ann-Kathrin Claßen, Natascha Köcher en Carina Meyer kwamen alle drie met een duidelijk doel voor ogen naar Nijmegen: met een bachelordiploma op zak terugkeren naar Duitsland, waar ze vandaan komen, en psychotherapeut worden.
Tot hun grote schrik staat dat plan op losse schroeven. Sinds 1 september 2020 moeten studenten die in Duitsland psychotherapeut willen worden namelijk een specifieke bachelor in psychotherapie of een psychologiebachelor met een uitgebreide klinische focus hebben afgerond. Het lijkt erop dat de bachelor die ze in Nijmegen volgen, daar niet aan voldoet. Of ze kunnen doorstromen naar een Duitse masteropleiding psychotherapie, is hoogst onzeker.
Nieuwe Vox
Dit verhaal staat in de nieuwe Vox, die vanaf morgen in de bakken op de campus ligt. In deze Vox gaan we op zoek naar verschillen en overeenkomsten tussen Nederlanders en Duitsers. Of bestaat dé Duitser eigenlijk helemaal niet?
Zeker voor Duitse psychologiestudenten in hun tweede of derde studiejaar is dit een probleem. Zij waren al met hun studie gestart toen ze erachter kwamen dat ze met hun bachelor waarschijnlijk niet voldoen aan de eisen om in Duitsland te beginnen aan het traject om psychotherapeut te worden.
‘Er is zoveel onzekerheid over onze toekomst’, zegt Meyer, die dit collegejaar haar bachelor hoopt af te ronden. ‘We zitten allemaal in de wachtkamer en weten niet wat er gaat gebeuren.’ De student heeft al geprobeerd om over te stappen naar een studie in Keulen, vooralsnog zonder resultaat. Ze begint daarom ook andere opties af te wegen. ‘Psychotherapeut worden was mijn droom, maar ik oriënteer me nu ook op andere werk velden.’
‘Psychotherapeut worden was mijn droom’
Ze is niet de enige. Een rondgang in het Maria Montessorigebouw leert dat een deel van de studenten zich probeert aan te melden voor een psychologiebachelor in Duitsland die wel garantie biedt op toelating tot de vervolgopleiding in hun thuisland. Anderen overwegen een studie in een ander land of kiezen een andere opleiding.
En dan is er nog een deel dat hoopt op een wonder: dat een Nijmeegs bachelordiploma toch voldoende zal zijn voor toelating tot een Duitse master.
Woningmarkt
De onzekerheid over de implicaties van de nieuwe Duitse wet heeft meteen gevolgen voor de Nijmeegse campus. De instroom van eerstejaarsstudenten uit Duitsland is dit jaar met 36 procent gedaald. Het aantal eerstejaarsstudenten bij de opleiding psychologie daalde met 43 procent. Met andere woorden: Duitse studenten die psychotherapeut willen worden, denken blijkbaar wel twee keer na voordat ze voor de ‘Nijmeegse route’ kiezen.
Grieken en Italianen
De Duitsers vormen nog altijd de grootste groep internationale nieuwkomers op de Radboud Universiteit. In 2022 startten er 157 Duitse studenten met hun studie in Nijmegen. Ze laten daarmee de Grieken (64 eerstejaarsstudenten), Roemenen (60) en Italianen (45) achter zich.
Hoewel veel Duitsers nu niet meer voor Nijmegen kiezen, benadrukt Rob Holland, opleidingsdirecteur bij psychologie, dat het nog niet duidelijk is wat de gevolgen van de recente wetswijziging precies zullen zijn voor zowel Duitse als Nederlandse universiteiten. De nieuwe Duitse wet geeft daar geen eenduidig antwoord op.
Volgens Holland spelen er meer factoren een rol bij de dalende instroom van internationale – en dus ook Duitse – studenten. Een belangrijke reden is volgens hem de nijpende woningmarkt. Voor internationale studenten is het, zonder sociaal netwerk in de stad, extra moeilijk om in Nijmegen een betaalbare kamer te bemachtigen. Dat doet af aan de aantrekkelijkheid van Nijmegen als bestemming, aldus Holland.
In Den Haag lijken veel politici het ondertussen niet erg te vinden als er minder studenten uit het buitenland in Nederland neerstrijken. Eerder dit jaar riepen onderwijsminister Robbert Dijkgraaf en de Tweede Kamer Nederlandse universiteiten op om voorlopig te stoppen met het actief werven van buitenlandse studenten. Deze oproep was het resultaat van een ellenlang debat in de Tweede Kamer over de druk op de woningmarkt.
Werving
De Radboud Universiteit gaf gehoor aan de oproep van het ministerie en stopte haar internationale marketing en wervingsactiviteiten. Een ontwikkeling waar rector Han van Krieken helemaal niet blij mee is. Hij verwacht dat het een tijdelijke maatregel betreft. ‘We zijn in afwachting van een nieuw internationaliseringsbeleid’, zegt hij, ‘maar tot die tijd volgen we het advies van onze minister.’
Van Krieken wijst erop dat het ministerie dit voorjaar met nieuwe richtlijnen voor het internationaliserings beleid komt. Hij hoopt dat de Radboud Universiteit daarna concrete plannen kan maken voor de toekomst.
Dat die richtlijnen van belang zijn, is evident. Toen Van Krieken in 2016 net was benoemd tot rector, zag in Nijmegen een Engelstalige track van de bachelor psychologie het levenslicht. Tegelijkertijd werd de numerus fixus afgeschaft. Met het Engelse programma hoopte de opleiding meer studenten aan te trekken. Het aantal aanmeldingen voor de psychologiebachelor schommelde al jaren tussen de 300 en 400, met in 2015 een dieptepunt van 288 eerstejaarsstudenten.
De combinatie van het starten van een Engels programma en het afschaffen van de numerus fixus had grote gevolgen voor de opleiding. Wat volgde, was een explosie van aanmeldingen in 2016: 1800 psychologie studenten klopten op de deur. Het betrof voorlopige aanmeldingen, maar de schrik zat er goed in. ‘Toen brak de hel los’, haalde docent Dennis Schutter eerder tegen Vox herinneringen op aan die tijd. Uiteindelijk werd de soep niet zo heet gegeten als zij werd opgediend: er begonnen ‘slechts’ 616 studenten aan het Nederlandse en Engels talige programma, maar dat aantal betekende wel dat de eerste weken hoorcollege moest worden gegeven in de toenmalige CineMec (nu Pathé) in Lent.
Carrièremogelijkheden
Met de start van de Engelstalige psychologietrack kwam er een kleine tsunami aan Duitse studenten naar Nijmegen. In 2016 waren dat er 375, ten opzichte van 202 studenten uit Nederland. Een jaar later, toen er weer een numerus fixus gold, begonnen 368 studenten aan de studie, waarvan iets minder dan de helft uit Duitsland. Nog een jaar later waren de Nederlandse studenten weer in de meerderheid. Die trend zette zich de afgelopen jaren door. In 2021 waren er 533 eerstejaars-psychologiestudenten: 325 Nederlandse en nog maar 152 Duitse.
‘Duitse studenten zijn ze nu veel meer internationaal georiënteerd’
Volgens Van Krieken is de Duitse gemeenschap in de loop der jaren ook veranderd. ‘Waar de Duitse studenten eerst vooral op elkaar gericht waren en een kleine enclave vormden, zijn ze nu veel meer internationaal georiënteerd.’ Volgens de rector komt dit doordat de studentenpopulatie als geheel veel internationaler en diverser is geworden. Binnen de bachelor psychologie kwamen ook steeds meer studenten uit andere landen.
Ook al zijn ze met minder, de Duitsers vormen nog altijd de grootste groep buitenlandse studenten aan de Radboud Universiteit. Bij psychologie is dat niet anders. Duitse steden zoals Kranenburg en Kleef, waar de woningmarkt minder onder druk staat, liggen immers op een steenworp afstand van Nijmegen (respectievelijk 25 of 40 minuten met het openbaar vervoer). Volgens Rob Holland biedt psychologie bovendien genoeg andere carrièremogelijkheden, naast een baan als psychotherapeut. ‘We hechten in Nijmegen nog steeds heel veel waarde aan Duitse studenten.’
