ZOMERINTERVIEW - Hij is misschien wel de meest bekende – en bij sommigen beruchte – pro-Palestina-activist van de Radboud Universiteit. En misschien zelfs van heel Nederland. Sociaal geograaf Harry Pettit loopt mee met demonstraties, al dan niet met keffiyeh sjaal, steunt acties van studenten in de tentenkampen en wil dat het college van bestuur nog veel meer afstand neemt van Israël.

‘We moeten het idee normaliseren dat het zionisme moet stoppen. Als we dat nu niet doen, wanneer dan wel?’ Universitair docent Harry Pettit windt er eind mei geen doekjes om tijdens de laatste lezing van het collegejaar voor Situating Palestine, een lezingenreeks van Nijmeegse wetenschappers die opkomen voor de Palestijnse zaak. Gemiddeld eens per maand zijn er lezingen.

In collegezaal 3 van het Spinozagebouw reflecteert de Britse Pettit (1991) op de gevolgen van anderhalf jaar acties voor activisten, denk aan het risico op baanverlies of afkeuring door vrienden. ‘Maar we moeten niet bang zijn, de onrechtvaardigheid waar de Palestijnen mee te maken hebben is erger. Zij hebben ons nodig. Als we niets doen, zullen ze onderdrukt en afgeslacht blijven worden totdat Palestina verdwenen is.’ Hij leest zijn hele verhaal op van papier – ‘anders emotioneert het me te veel’, verklaart hij naderhand.

De ruim honderd toehoorders in de zaal, voornamelijk studenten, zo’n tien getooid met rode of zwarte keffiyes, geven hem na afloop een luid applaus. Ook een universiteitswoordvoerder zit in het publiek. Er komt slechts één kritische vraag: een student vraagt wat er moet gebeuren met zionistische geluiden op de campus (zie ook kader). ‘Ik hoop dat zij gaan inzien’, is Pettits repliek, ‘dat het zionisme er vanaf het allereerste begin op gericht was om mensen (Palestijnen, red.) uit te wissen van hun land. Zionisme kan op geen enkele manier gerechtvaardigd worden.’ Het publiek klapt instemmend.

Demonstraties

Sociaal geograaf Harry Pettit, Universitair docent bij de Faculteit der Managementwetenschappen, is een van de luidste pro-Palestijnse stemmen op de Nijmeegse campus. Hij zette mee Situating Palestine op, kort na de aanval van Hamas van 7 oktober 2023 en Israëls bikkelharde reactie daarop, spreekt zich doorlopend uit op X over Gaza en drong samen met andere leden van actiegroep Scholars for Palestine bij het college van bestuur aan op ‘excuses voor het politiegeweld tegen studenten’. Hij is aanwezig bij demonstraties op de campus, maar duikt ook geregeld op bij protesten elders.

Wat drijft hem? En hoe gaat hij om met de kritiek op de protesten? Na zijn lezing voor Situating Palestine spreekt Vox de universitair docent uitgebreid over zijn achtergrond, onderzoek en activisme, aan een picknicktafel naast het Collegezalencomplex; het is nog vóór de aanvallen van Israël en de Verenigde Staten op Iran. Op dit grasveld stond vorige zomer het kampement van pro-Palestina-activisten; inmiddels herinnert alleen een afgezaagd olijfboompje hier nog aan (inmiddels zijn er zeven nieuwe olijfboompjes gepland door het kampement).

Pettit praat open en heeft een jeugdige, vriendelijke uitstraling: krullen, standaard een glimlach op zijn gezicht, lichtbruin-oranje pantobril. Niet het stereotype geharnaste actievoerder.

Waar was u zelf op 7 oktober?

‘In Beiroet, Libanon, voor onderzoek naar hoe de op contacten gebaseerde economie daar leidt tot uitbuiting en verzet. Een Palestijnse wetenschapper met wie ik de dag erna in een café zat was heel optimistisch en zei “we zijn eindelijk uit onze gevangenis gebroken”. Daarmee doelde hij op de Israëlische controle van alle buitengrenzen van Gaza. Tegelijkertijd kreeg ik van allerlei Palestijnse en Libanese vrienden de vraag waarom westerse landen zo op de hand van Israël waren. Waarom is er geen aandacht voor de decennialange geschiedenis van Palestijnse onderdrukking? Ik had er geen goed antwoord op.’

‘Ik zou willen dat mensen eens een seconde in de schoenen zouden staan van de Palestijnen’

‘Toen ik na een paar weken weer terug in Nederland was, dacht ik samen met andere collega’s: we moeten het narratief veranderen. Situating Palestine is daaruit voorgekomen. Doordat media en politici het alleen maar hadden over hoe verschrikkelijk de acties van Hamas waren, gaven ze Israël in feite een blanco cheque voor de huidige genocide.’

 De aanslagen van Hamas waren toch ook verschrikkelijk?

‘Er zitten zeker verschrikkelijke kanten aan die dag, al heeft Israël ook veel rookgordijnen opgetrokken over de feiten. Los daarvan zou ik willen dat mensen eens een seconde in de schoenen zouden staan van de Palestijnen. 75 procent van de mensen in Gaza is vluchteling, Israël houdt al zeventien jaar een blokkade in stand en voerde in die tijd ook geregeld bombardementen uit. Het gras maaien, noemen de Israëliërs dat.’

Uiteindelijk moet volgens u de staat Israël ontmanteld worden.

‘Ja, het is de enige rechtvaardige oplossing én wat de Palestijnen willen.’

Het is ook de plek waar de meeste Israëliërs opgroeiden.

‘Zij kunnen afstand doen van hun nationaliteit hè, dat doen sommigen ook. Velen hebben een tweede paspoort, van een ander land.’

Dat zijn nogal uitspraken. Snapt u dat mensen dit antisemitisch vinden?

‘Zionisten doen alsof je hiermee aanstuurt op een genocide van alle Israëliërs of joden, maar dat is niet waar. Ik roep nooit op tot geweld tegen personen, maar hoop alleen dat zionisten hun mening wijzigen. En ik blijf er tot vermoeiends toe op wijzen dat er meerdere joodse mensen betrokken zijn bij onze activiteiten. Dat lijkt soms voor het gemak genegeerd te worden.’

‘Wat wij willen is een einde van het huidige apartheidssysteem waarin Palestijnen opgesloten zitten in een openluchtgevangenis als Gaza die nu gebombardeerd wordt. Palestijnen moeten erkenning krijgen voor het onrecht dat hun is aangedaan toen Israël gesticht werd en zij massaal verdreven werden uit hun huizen.’

Bent u hoopvol dat het tij keert met het besluit van de Radboud Universiteit om de banden te verbreken met de universiteiten van Jeruzalem en Tel Aviv?

‘Ik ben er eigenlijk weinig van onder de indruk. Hoeveel consequenties heeft dit nu in de praktijk? Uitwisselingen vonden vanwege de oorlog toch al niet meer plaats, en samenwerkingen in Europese projecten (zoals binnen Horizon Europe, red.) gaan gewoon door. We moeten de banden verbreken met elk bedrijf en instituut dat verbonden is met het zionistische project. Dat zijn niet alleen universiteiten, maar ook bedrijven als HP die apparatuur leveren aan het leger (en computers en printers aan de Radboud Universiteit, red.).’

Juist op Israëlische universiteiten zijn veel academici met kritiek op de regering-Netanyahu. Laat je hen zo niet in de steek?

‘Het gaat erom dat die universiteiten als instituten medeplichtig zijn aan de apartheid en genocide door hun banden met het leger. Een volledige boycot zet daar extra druk op, net als destijds in Zuid-Afrika. Toen vroegen de academici in dat land hier ook om.’

Kun je wel tegelijkertijd wetenschapper en activist zijn?

‘Het idee dat docenten neutraal moeten zijn slaat nergens op. De universiteit roept toch altijd dat we als wetenschappers impact moeten hebben op de wereld? Laten zien dat zionisme een racistisch en genocidaal project is, en daartegen in actie komen, is dan toch legitiem?’

Waar komt dat rechtvaardigheidsgevoel vandaan? Het lijkt een beetje een rode draad in uw leven, uw onderzoek en proefschrift raken er ook aan (zie ook kader).

‘Door de ongelijkheid van het Britse schoolsysteem ben ik me erg bewust geworden van mijn privileges, net als door mijn onderzoek in Egypte. Nadat mijn ouders scheidden woonde ik met mijn twee oudere broers en zusje bij mijn moeder in Retford, een kleine working class town in de buurt van Nottingham en Sheffield. Zij stuurde ons naar een publieke school, maar de kwaliteit van dat onderwijs was nogal slecht. Dankzij een erfenis konden mijn jongere zusje en ik naar een privéschool in Nottingham. Mijn broers niet, want zij waren al bijna klaar.’

‘De verschillen in kansen die dat opleverde, werken levenslang door. Mijn ene broer heeft zijn school uiteindelijk niet afgemaakt en had lang moeite om werk te vinden, hij werkt nu als distributiemedewerker in een fabriek. Hij en mijn andere broer wonen nog altijd in Retford. Mijn zusje en ik vertrokken allebei naar Londen, promoveerden en verhuisden naar het buitenland. Zij heeft nu een goedbetaalde baan in Zürich.’

Hoe bent u in Nijmegen terechtgekomen?

‘Het leven brengt je soms op onverwachte plekken. Ik werkte in Engeland toen mijn relatie na zeven jaar plots uitging. Ik dacht, waarom zou ik mijn horizon niet verbreden? Een vriend van mij woonde in Nederland, daar ben ik toen naartoe verhuisd. Vervolgens solliciteerde ik bij de Radboud Universiteit, en inmiddels zit ik hier al 2,5 jaar.’

‘Vanwege al die privileges voel ik een verplichting tegenover de Palestijnen om me nu uit te spreken’

 ‘Vanwege al die privileges, als Britse witte man met een goede opleiding en baan, voel ik een verplichting tegenover de Palestijnen om me nu uit te spreken. En ook tegenover de moedige studenten en andere jonge actievoerders hier. Zij zitten in een veel kwetsbaardere positie. Juist als universitair docent heb ik het podium hiervoor. Ik hoop dat ik daarmee andere mensen inspireer.’

Inreisverbod

Door zijn activisme is Pettit inmiddels ook landelijk bekend. In Nieuwsuur sprak hij eind oktober zijn ongenoegen uit over het inreisverbod dat ministers Faber (Asiel en Migratie) en Van Weel (Justitie en Veiligheid) instelden tegen Mohammed Khatib, die Pettit en collega’s hadden uitgenodigd voor een lezing op de campus. Khatib is de Europese voorman van de omstreden pro-Palestijnse organisatie Samidoun, die in verschillende landen waaronder Duitsland verboden is vanwege haar extreme standpunten. De organisatie vindt 7 oktober bijvoorbeeld een ‘heldhaftige operatie’.

‘Schandalig’, ‘eng’ en een schending van de academische vrijheid noemde Pettit het besluit van de ministers in Nieuwsuur. ‘Je moet ook luisteren naar meningen die schuren.’ Verschillende media reageerden kritisch. HP/DeTijd-columnist Arthur van Amerongen noemde hem ‘Hamas-cheerleader’, het Nieuw Israëlitisch Weekblad ‘antisemitische vogelverschrikker’, de Telegraaf  ‘de gemaskerde activistische Radboud-docent’.

Op sociale media roepen sommigen op tot uw ontslag of uitzetting uit Nederland. U krijgt zelfs doodsbedreigingen. Hoe gaat u hiermee om?

‘Als ze van anonieme mensen op sociale media komen, kan ik ze makkelijk naast me neerleggen. Van de doodsbedreigingen heb ik onlangs aangifte gedaan. Ik ben gelukkig nog nooit fysiek aangevallen, en ben daarom op dit moment niet bang, al maak ik me wel zorgen dat dat een keer gebeurt. Ik wil ook liever niet dat je opschrijft waar ik woon.’

Arrestatie

Ondertussen lijkt de universiteit in haar maag te zitten met de grenzen van de academische vrijheid die de uitgesproken docent opzoekt. Dat blijkt bijvoorbeeld afgelopen december, als Pettit samen met vijf anderen wordt gearresteerd na vernielingen in theaterzaal C van het Elinor Ostromgebouw. Dertig uur zit de docent vast – onterecht, zo blijkt al snel, omdat hij op het moment van de vernielingen in de trein zit.

Later volgde een evaluatiegesprek met twee leden van het college van bestuur over de arrestaties. ‘Maar toen benadrukten zij hoe de beveiligers (die Pettit zouden hebben aangewezen als verdachte, red.) niks verkeerd hadden gedaan.’ Inmiddels heeft hij een klacht ingediend bij de ombudsfunctionaris over de gang van zaken rond de arrestaties.

U voelt zich niet gesteund door het college van bestuur.

‘Nee. Ik voel me voor de bus gegooid omdat ze mij niet publiekelijk verdedigen, zelfs niet als de Telegraaf me afschildert als gevaarlijk persoon. Je ziet een enorme aanval op de vrijheid van meningsuiting op Nederlandse universiteiten in het algemeen als het gaat over Palestina en de genocide.’

Universiteitsbesturen moeten de belangen behartigen van iedereen op de campus, ook van joodse medewerkers. Sommigen voelen zich onveilig, net als portiers van gebouwen.

‘Dat beroep op een gevoel van onveiligheid is toch geen excuus om politiegeweld tegen studenten toe te staan? Kijk naar de student die 7 mei door een politiehond bruut gebeten werd. Het college van bestuur heeft gigantisch gefaald in de aanpak van de protesten.’

‘Met de focus op de graffiti of dat beetje schade aan spullen probeert het cvb gewoon de aandacht af te leiden’

De demonstranten zijn ook verre van geweldloos. Ingegooide ruiten in het Berchmanianum, vernielingen in TvA 1, graffiti. Die zorgen voor duizenden euro’s schade.

‘Voor de helderheid, daar was ik allemaal niet bij betrokken. Maar ik zal altijd de studenten steunen die dit doen; zij proberen uit man en macht aandacht te krijgen voor de vreselijke misdaden in Gaza. Het echte geweld zit in de medeplichtigheid van de universiteit aan die misdaden. Met de focus op de graffiti of dat beetje schade aan spullen probeert het college van bestuur gewoon de aandacht hiervan af te leiden. Dit soort protesten zijn effectief juist omdat ze ontregelend zijn. De universiteit had de banden met die twee universiteiten anders nooit verbroken.’

Dat kan toch zonder andermans spullen te vernielen?

‘Graffiti kent een lange geschiedenis als onderdeel van verzet. En protestbewegingen hebben goede argumenten waarom schade aanbrengen belangrijk is. Het zet instellingen onder druk, zorgt voor media-aandacht en je irriteert mensen dusdanig dat ze je niet meer kunnen negeren. Klimaatactivisten doen dat ook door bijvoorbeeld banden van SUV’s leeg te lagen lopen. Vergeet ook niet dat de protesten al anderhalf jaar duren zonder dat de universiteit veel concreets deed.’

 Bent u bang een keer ontslagen te worden?

‘Nee, het idee dat me uitspreken tegen Israël en zionisme me ooit mijn baan zou kunnen kosten is idioot. Maar ik heb bepaalde grenzen. Als ik mijn baan had willen kwijtraken, had ik de afgelopen anderhalf jaar meer gedaan. Toch vrees ik dat mijn uitgesproken houding gevolgen zal hebben voor mijn carrière, bijvoorbeeld dat ik lastiger promotie kan maken. Maar ik laat me hierdoor niet weerhouden, at the end of the day is dit wel waar ik in geloof. Ik ben ervan overtuigd dat ik aan de juiste kant van de geschiedenis sta, en dat we al hebben kunnen bijdragen aan veranderingen.’