ZOMERINTERVIEW - Het was een wens uit haar kindertijd: burgemeester worden. Een jaar geleden greep Inge van Dijk haar kans en kreeg ze de ambtsketen van de gemeente Mook en Middelaar omgehangen. De voormalig student geschiedenis vertelt hoe het zover kwam, met een rol voor haar gehandicapte zus, haar familie uit de mijnstreek en Neelie Kroes.

Niet iedereen geloofde Inge van Dijk (40) toen ze vorig jaar bij haar installatie als burgemeester vertelde dat een meisjesdroom was uitgekomen. Wachtend in de rij om haar te feliciteren, kletsten enkele inwoners na over haar toespraak. Ze vonden het een goed verhaal, maar dat Van Dijk als 4-jarige al burgemeester wilde worden, leek ze wel heel sterk. ‘Mijn beste vriendin stond ook in de rij en hoorde dat’, vertelt Van Dijk met een grijns. ‘Ze mengde zich in het gesprek en zei: “Het is echt waar! Ik kan het bewijzen, want het staat in mijn vriendenboekje van toen”.’

‘Het hielp dat mijn vader zei: “Doen!”’

Van Dijk had op zeer jonge leeftijd al door dat een burgemeester zorgt voor verbinding, vertelt ze in haar werkkamer op het gemeentehuis in Mook. ‘Dat wilde ik ook.’ Die behoefte had te maken met haar één jaar oudere zus. ‘Zij heeft een verstandelijke beperking en een zware vorm van epilepsie. Daardoor heeft ze veel zorg nodig. Als klein meisje stoorde het me als mensen haar zielig vonden en voor haar gingen denken, in plaats van dat ze met haar spraken. Hadden ze naar haar geluisterd, dan hadden ze ontdekt wat ze zelf kan. Zo haalde ze haar zwemdiploma in één keer, ik pas de derde keer.’ Contact maken is voor Van Dijk nog altijd de belangrijkste drijfveer in haar werk. ‘Juist in deze tijd is dat hard nodig, nu we door toenemende polarisatie steeds verder van elkaar af lijken te drijven.’

Niet normaal

Van Dijk komt uit Schinveld, Zuid-Limburg. Begin dit jaar keek ze met kippenvel naar de tv-serie Het stof daalt over de mijnindustrie. ‘De cultuur waarin ik ben opgegroeid kwam daarin heel goed naar voren. Tot de jaren zestig werd iedereen opgeleid voor het werk in de mijnen. Die mentaliteit is niet ineens weg, dat zit er nog steeds ingebakken.’

Toen Van Dijk als eerste in de familie naar de universiteit wilde, vond haar familie van moeders kant dat niet normaal. Waarom zou je dat willen? Ze heeft zich er nooit wat van aangetrokken. ‘Ik heb mijn eigen pad gevolgd en ik zou het niet hebben geaccepteerd als dat niet had gemogen. Maar het hielp ook dat mijn vader zei: “Doen!” Als hij dat niet had gedaan, had ik me misschien niet zo vrij gevoeld.’

Toch meldde ze zich na het vwo eerst bij de Luchtmacht, een andere droom van haar, aangewakkerd door de serie Airwolf. Tijdens de introdagen merkte ze echter dat ze er niet geschikt voor was. ‘Er werd naar me geschreeuwd en daar houd ik niet van. Ik ging in discussie, maar dat was niet de bedoeling.’ Een week voor het nieuwe studiejaar begon, zocht ze snel een opleiding in Nijmegen. ‘Alle studies die ze ook in Maastricht hadden vielen af, want anders had ik ook daar kunnen studeren en thuis kunnen blijven wonen, dat wilde ik niet. Geschiedenis vond ik leuk, dus koos ik daarvoor.’

Het was een vlucht uit Zuid-Limburg. ‘Thuis draaide alles om mijn zus. Ik heb haar leren lezen en schrijven, gaf haar noodmedicatie en zette haar onder de douche. Ik moest weg, anders kwam ik nooit bij mezelf.’

Nijmegen

Studeren in Nijmegen vond Van Dijk geweldig. Ze kreeg fijne vrienden en ontmoette haar latere echtgenoot met wie ze nu kinderen heeft. Ze volgde de master politieke geschiedenis en schreef een scriptie over hoe Nederland keek naar de eerste vrije verkiezingen in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. ‘De conclusie: het interesseerde ons niets.’

Van de opleiding zijn het vooral de vaardigheden die haar veel hebben gebracht. ‘Denk aan overzicht houden, hoofd- en bijzaken kunnen scheiden en achter de feiten kijken.’ Toch heeft ze het idee dat ze als eerstegeneratiestudent ook wat heeft gemist. ‘Ik moest het zelf allemaal uitvinden. Ik wist niet dat er studentenverenigingen waren en ook niet dat je via een studievereniging kunt netwerken. Dat is niet erg, maar waar ik achteraf wel van baal, is dat ik tijdens mijn studie niet naar het buitenland ben gegaan.’

‘Als VVD’er in Nijmegen had ik natuurlijk niet veel te vertellen’

Uiteindelijk stapten haar ooms en tantes in Limburg in twee busjes om haar diploma-uitreiking bij te wonen. Zij waren ook met een grote groep aanwezig bij haar installatie als burgemeester. ‘Enerzijds is het: “doe normaal”. Anderzijds is het ook: “ze is er een van ons”. We zijn een hechte familie en steunen elkaar als het erop aankomt door dik en dun.’

VVD

Rond het einde van haar studie werd Van Dijk politiek actief. ‘Ik vond dat er iets moest veranderen, dat we meer met elkaar in verbinding moesten staan. Dan moet je er zelf ook iets voor doen. Ik heb nooit gedacht dat ik burgemeester zou worden, dat zat alleen in mijn achterhoofd.’

Ze koos voor de VVD vanwege de liberale idealen, met de conservatieve stroming heeft ze minder. Van 2014 tot 2022 was ze fractievoorzitter in de Nijmeegse gemeenteraad. ‘Een heel leuke tijd. Ik had als VVD’er in deze stad natuurlijk niet veel te vertellen, maar heb wel met alle partijen samengewerkt. Ondanks de beeldvorming ligt het lokaal allemaal behoorlijk dicht bij elkaar.’

Van Dijk was nooit van de carrièreplanning. Ze deed simpelweg wat op haar pad kwam en waar ze blij van werd. Na haar studie werkte ze op de universiteit bij de Duitslandwerving en later werd ze coach voor chronisch zieken en gezinnen met een ziek kind. Toch kan enige sturing van je carrière geen kwaad, leerde ze tijdens een lezing van Neelie Kroes. ‘Je moet gewoon zeggen wat je wil, vertelde Kroes, dan kunnen mensen kiezen of ze je willen helpen of niet. Dat was voor mij een eyeopener. Vanaf dat moment ben ik gaan zeggen dat ik burgemeester wilde worden.’

Dit wierp z’n vruchten af. Drie jaar geleden werd Van Dijk raadsgriffier in Zevenaar en liep ze soms een dag mee met een wethouder of burgemeester. Toen ze in de gemeente Mook en Middelaar op zoek gingen naar een nieuwe burgemeester, liefst iemand die een band heeft met Nijmegen en Limburg, liet ze van zich horen. ‘Dat zou ik bij veel andere gemeenten niet gedaan hebben. Ik heb altijd gezegd: ik wil alleen burgemeester worden in Limburg.’

Stoeptegelniveau

Eerst was ze raadslid in de tiende grootste gemeente van Nederland, nu is ze burgemeester in de op tien na kleinste gemeente. Een burgemeester zonder veel poespas. Van haar schoonmoeder kreeg ze een boekje cadeau waarin staat wanneer ze de ambtsketen moet dragen. ‘Een handig cadeau, want zulke dingen onthoud ik niet. Ik hou niet van statuur. Ik ben in de eerste plaats Inge, daar reageer ik al 40 jaar goed op.’ Heeft die houding ook met haar achtergrond te maken, als kind van de mijnstreek? ‘Ja, dat speelt vast een rol. Ik wil gewoon tussen de mensen staan.’

Van Dijk houdt van lokaal bestuur. ‘Je kunt echt het verschil maken. Het is op stoeptegelniveau, maar erg interessant, want als inwoners ergens boos over zijn ligt er vaak iets groters onder, iets dat bepalend is voor hun leven.’ Mook en Middelaar spreekt haar aan vanwege de bijzondere ligging; het is de noordelijkste gemeente van Limburg. ‘Dat zorgt voor bestuurlijke uitdagingen. De grootste gemeente waarvan we afhankelijk zijn, Nijmegen, ligt in een andere provincie.’ Maar dat biedt ook kansen, merkt ze. ‘We doen mee aan de Groene Metropoolregio en halen regiodeals binnen. Die kennis en kunde nemen we mee naar Limburg. Zo zorgen we voor kennisoverdracht tussen de provincies.’

Spreekuur

Haar eerste jaar als burgemeester leverde geen grote verrassingen op. Wel kreeg ze een moeilijk dossier voor de kiezen. Een plan voor zandwinning leverde veel weerstand binnen de gemeenschap op. Het bedrijf dat de zandwinning wil uitvoeren heeft zelfs te maken gehad met bedreiging en intimidatie. ‘Dat is natuurlijk schandalig. Ik zou de mensen die dat hebben gedaan graag willen spreken om te ontdekken wat erachter schuilgaat.’

Dat ze het contact met inwoners belangrijk vindt, is ook te zien aan het tweemaandelijkse spreekuur dat ze steeds in een andere dorpskern houdt. ‘Een goed gejat ideetje’, zegt ze daarover. Er komen mensen op af met klachten en vragen, maar ook mensen die gewoon een kop koffie willen drinken. ‘Het is laagdrempelig, je hoeft geen afspraak te maken en dat heeft veel waarde.’

‘Om burgemeester te zijn van deze gemeente moet je een aardige zak geld meenemen’

Van Dijk doet het niet voor niets, want ze maakt zich zorgen over mensen die geen geloof meer hebben in de overheid. De huidige politieke cultuur in Den Haag maakt het er niet beter op, vindt ze. ‘Ze zijn momenteel niet zo’n best voorbeeld. Als je met schreeuwen of stemverheffing je punt wil maken, is er iets mis. We moeten open zijn over de meningsverschillen die we hebben, en daarnaast luisteren naar elkaar. Door oprecht nieuwsgierig te zijn, kom je verder.’

Hoe ze als verbinder kijkt naar de landelijke koers van haar eigen partij, die in een coalitie zat met de PVV en zich nu fel afzet tegen zowel PVV als GroenLinks-PvdA, wil ze niet zeggen. ‘Als burgemeester sta ik boven de partijen. Ik ben dan wel lid van een politieke partij, maar bemoei me niet inhoudelijk met de landelijke ontwikkelingen.’

Woning

Landelijke ambities heeft Van Dijk ook niet. Voorlopig zit ze goed op haar plek. Na een lange zoektocht heeft ze ook een woning gevonden in de gemeente, een wettelijke verplichting voor een burgemeester. Die zoektocht noemt ze de enige tegenvaller van haar nieuwe baan. ‘Mook en Middelaar is een rijke gemeente, de huizen zijn duur. Dat vind ik principieel een lastig punt. Om burgemeester te zijn van deze gemeente moet je een aardige zak geld meenemen, terwijl deze functie in principe voor iedereen een mogelijkheid zou moeten zijn.’

In het geval van Van Dijk moest de woning ook nog eens beschikken over een extra kamer en een douche voor als haar zus komt logeren. ‘Ja, die vereiste was voor mij vanzelfsprekend. We zijn heel close.’ Juist nu haar meisjesdroom is uitgekomen, hoort haar zus erbij.