Vier nieuwe operatiekamers in het UMC St Radboud worden ingericht om chirurgische innovaties te testen. Maroeska Rovers, hoogleraar evidence-based surgery, is er blij mee. ‘Nieuwe chirurgische technieken komen nu op de markt zonder dat de effectiviteit is aangetoond.’

Enkele weken geleden kwam er toestemming voor de bouw van vier operatiekamers, naast de zestien die het UMC St Radboud er al telt. Deze vier OK’s zullen vooral gebruikt worden voor het uittesten van nieuwe technieken. Rovers: ‘We leasen nieuwe apparatuur van de fabrikanten en onderzoeken de effectiviteit ervan. We willen samenwerken met de technische universiteiten van Eindhoven en van Twente. En ook met zorgverzekeraars, want als de ene een robot niet vergoedt, lopen patiënten over naar de andere.’ Waar geneesmiddelenfabrikanten zich uitentreuren moeten verantwoorden, kan de chirurgische industrie zijn gang gaan. Fabrikanten hoeven nauwelijks aan te tonen dat hun product een verbetering is ten opzichte van bestaande apparatuur. ‘Zo dichtgetimmerd als in de geneesmiddelenindustrie hoeft het niet te worden. Dat staat innovatie in de weg. Maar nu doen fabrikanten claims die niet wetenschappelijk onderbouwd zijn,’ stelt Rovers. Op 3 februari vertelde ze hierover in het tv-programma Labyrint.

Het vertrouwen in de medische technologie is groot. Patiënten willen geopereerd worden door de nieuwste robot. Maar die operatietechnieken zijn vaak vele malen duurder dan de oude. Mede hierdoor rijzen de zorgkosten de pan uit. ‘Soms blijken nieuwe technieken geen verbetering. En soms zijn ze nog onvoldoende doorontwikkeld voor de markt.’ Dat laatste geldt volgens Rovers voor de peperdure Da-Vinci-robot waarmee vele ziekenhuizen prostaatoperaties uitvoeren. ‘Ik geloof in de robot, maar niet in déze robot. Hij is log en de chirurg ziet en voelt niet goed wat hij doet. Misschien is de ‘oude’, laparoscopische methode – middels een kijkoperatie – wel beter.’ Bij wetenschappelijke testen valt ongeveer de helft van de innovaties door de mand. Niet alleen patiënten, maar ook chirurgen geloven heilig in de technologie. ‘Ik ben ervan overtuigd dat de chirurgen handelen naar eer en geweten,’ zegt Rovers. Hun ervaringen zijn dat de methodes succesvol zijn, maar wetenschappelijk onderzoek brengt soms iets anders aan het licht. ‘Dat geldt bijvoorbeeld voor trommelvliesbuisjes. Artsen zagen hun opgeknapte patiëntjes na een maand terug op controle. Maar onderzoek laat zien dat na ongeveer een half jaar niet-geopereerde kinderen zich even goed voelen als geopereerde.’ Belangrijk is dat de regelgeving uiteindelijk Europees geregeld wordt, benadrukt Rovers. ‘Anders gaan fabrikanten en patiënten de grens over. Nederland kan het voortouw nemen in het onderzoek naar  de effectiviteit van nieuwe chirurgische technieken en in het beleidsproces.’ / Lydia van Aert