Rede Dimitri Verhulst ‘bij elkaar geraapt lulverhaal’

03 sep 2013

Velen kwamen gniffelend de borrelzaal in gisteren na de rede van schrijver Dimitri Verhulst bij de opening van het academisch jaar. Zo niet Jos Joosten, hoogleraar Nederlandse letterkunde. Verhulst heeft een kwaadwillend cliché neergezet van ons vakgebied, aldus de verbolgen hoogleraar. ‘Heel welopgevoed ook, om de mensen bij wie je bent uitgenodigd in eigen huis belachelijk te maken.’

Foto: Dick van Aalst
Foto: Dick van Aalst
Jos Joosten doelt onder meer op de passages waarin Dimitri Verhulst verhaalde over zijn – korte – loopbaan als student in Gent. ‘De universitaire literatuurstudie was een dieptepunt in mijn liefdesrelatie met de literatuur.’ Romans werden er behandeld als koude lijken, fulmineerde de auteur. ‘Nergens laaide een vuurtje.’ Verhulst keerde de universiteit de rug toe en deelde zijn boekenliefde met mensen buiten de academie, met een fabrieksarbeider en een buschauffeur. Wat een onzin, zegt Joosten. Hij noemt zijn vakgenoten in Gent uitstekende en gepassioneerde wetenschappers. ‘Verhulst heeft daar anderhalve maand rondgelopen. Hij weet niet waar hij over praat.’ De volgens Joosten gebrekkige schrijfkwaliteiten van de auteur vallen nog door de vingers te zien. Maar een vakgebied door de mangel halen waarvan velen toch al een karikaturaal beeld hebben, noemt de hoogleraar intriest. ‘De rede is een bij elkaar geraapt lulverhaal, van nietszeggende anekdotes, negentiende-eeuwse gemeenplaatsen over het schrijverschap en een op niets gegronde mening over de literatuurwetenschap. Hoe bestaat het dat iemand Verhulst uitnodigt om hier het jaar te openen?’ Karikatuur De meeste toehoorders tillen er minder zwaar aan dan Joosten. ‘Ik heb me wel met de rede kunnen vermaken’, zegt Margot van Mulken, hoogleraar Internationale bedrijfscommunicatie. ‘Maar hij maakt wel een karikatuur van de letterkundigen.’ Er zit volgens Van Mulken een mooie boodschap in het verhaal: ‘Je moet worden wie je bent. En daar heb je niet per se universitaire vorming voor nodig.’ Tweedejaars psychologie Leila van Haijningen praat op de gang na met haar vriendin. ‘Ik kan me wel in zijn verhaal vinden. De universiteit is goed, maar niet alles.’ De bloedeloosheid van de docenten die Verhulst schetst, herkent Leila niet. ‘De meeste docenten hebben wel passie, maar soms weten ze het niet goed over te brengen.’ Ze noemt de rede een ‘frisse blik van buiten’, die geen kwaad kan om de inspiratie links en rechts aan te wakkeren. Dimitri Verhulst zelf staat buiten in de rookhoek met zijn begeleider, los van het tumult in de zaal. ‘Het is een persoonlijk verhaal’, zegt hij, ‘ik snap niet dat iemand zich hierdoor aangevallen voelt.’ Verhulst wijst erop dat hij de studenten niet buiten schot houdt als het om gebrek aan passie gaat. ‘Ze komen naar de universiteit voor een diploma en een loopbaan’, parafraseert hij zijn rede. ‘Ik heb een pleidooi voor het leren gehouden, waarbij het niet uitmaakt wie de wijsheid aanreikt.’ Dat kan dus zowel een hoogleraar als een buschauffeur zijn. / Paul van den Broek Lees hier wat Jos Joosten op Facebook schrijft over de rede van Verhulst.

0 reacties

  1. Dimitri Verhulst krijgt hoogleraar boos | ThePostOnline schreef op 3 september 2013 om 14:57

    […] je voor: je bent hoogleraar Nederlandse letterkunde Jos Joosten in Nijmegen. Je nodigt Dimitri Verhulst (onder meer De helaasheid der dingen) uit, omdat hij vast iets aardigs […]

  2. Dimitri Verhulst krijgt hoogleraar boos › WijnSpijs.nl ‹ Alles over wijn en spijs, restaurants en de WijnSpijs Wandeling. schreef op 3 september 2013 om 19:36

    […] je voor: je bent hoogleraar Nederlandse letterkunde Jos Joosten in Nijmegen. Je nodigt Dimitri Verhulst (onder meer De helaasheid der dingen) uit, omdat hij vast iets aardigs […]

  3. Theo Koster o.p. schreef op 3 september 2013 om 22:04

    Ben het dit keer niet eens met Jos Joosten. Ik heb genoten van het verhaal: een pleidooi voor het leren, waarbij het niet uitmaakt wie de wijsheid aanreikt, aldus de spreker. Zo probeer ik zelf in het leven te staan.

  4. Rein schreef op 4 september 2013 om 12:28

    Wat een verrassing. Een hoogleraar Nederlandse letterkunde die maar “weinig te lachen” vindt aan een schrijver die op half komische wijze tracht zijn negatieve ervaringen betreffende het door de hoogleraar gedoceerde vakgebied neer te zetten. Mijnheer Joosten gaf zelf – naar aanleiding van zijn ervaring met het werk van Verhulst – aan al bij voorbaat niet al te veel van de toespraak te verwachten; een “open-minded” houding die ik van een academicus slechts toe kan juichen.
    Vervolgens beklaagt Joosten zich, in zijn stukje op Facebook, over het feit dat niemand zich af leek te vragen of een vroegtijdig universiteitsverlater wel geschikt is om te spreken op de opening van het academisch jaar. Mijns inziens een volkomen onterechte klacht. Verhulst is duidelijk gekozen voor het amusement, wat alleen al blijkt uit de wijze waarop hij door onze rector magnificus werd aangekondigd. Janne Schra heeft geen academische opleiding genoten; was zij volgens Joosten soms ook niet een aangewezen persoon om ons allen, begeleid door eigen piano- en gitaarspel, op de opening toe te zingen?
    Verder beklaagt Joosten zich over het grote aantal clichés in het werk van Verhulst; zowel binnen de toespraak als binnen zijn andere werk. Nu ben ik zelf niet heel erg thuis in het gebied van de Nederlandse letterkunde, maar ik ben nog wel net op de hoogte van het feit dat clichés juist door schrijvers veelvuldig worden gebruikt als stijlfiguur. Ik mag hopen dat een hoogleraar Nederlandse letterkunde ook op de hoogte is van dit feit.
    Natuurlijk kun je afzetten tegen het gebruik van deze stijlfiguur. En natuurlijk kun je vervolgens door middel van een goede argumentatie tot de conclusie komen dat het laten spreken van een schrijver die deze stijlfiguur toepast “een regelrecht affront voor alle aanwezige letterencollega’s” is, maar de stap van de goede beargumentatie wordt door Joosten overgeslagen. Joosten stelt slechts dat Verhulst clichés toepast en trekt hieruit zijn conclusie. Verhulst was hier misschien mee weggekomen, maar van een hoogleraar, werkzaam aan een gerenommeerd universitair instituut, verwacht ik meer.

    Zelf juich ik de keuze van de universiteit om Verhulst te laten spreken toe. Juist door een niet-academicus in eigen huis te laten spreken en hem toe te staan op half komische wijze af te zetten tegen zijn eigen ervaringen met de academische opleiding heeft de universiteit “ballen getoond”. Verhulsts verhaal prikkelt tot het innemen van een kritische houding, ook al is deze jegens eigen opleiding, vakgebied en/of universiteit.
    Hulde voor deze keuze.

  5. Nieuws: Jos Joosten noemt rede Dimitri Verhulst een 'lulverhaal' – Tzum literair weblog schreef op 6 september 2013 om 09:08

    […] is niet zo blij met de rede die Dimitri Verhulst hield bij de opening van het academische jaar. Voxweb tekende de mening van de hoogleraar op: ‘De rede is een bij elkaar geraapt lulverhaal, van […]

    • Jos Joosten schreef op 8 september 2013 om 15:49

      Beste Thomas van Aalten,

      via jouw link op Voxweb zag ik je reactie op mijn Facebook-tekstje over Dimitri Verhulst.
      Wat een leuk stukje, man!

      Ik begreep dat je Docent Schrijven bent aan de Hogeschool Amsterdam en al zes (of zeven) romans schreef (en zelfs publiceerde!). Die zijn me dan even ontgaan, maar nummer zeven (of acht), staat nu al op mijn verlanglijstje. Wat ontzettend goed dat je met zo’n hoogliteraire achtergrond je nek nog uitsteekt met zoiets nederigs als het schrijven van columns op internet! Ik bewonder zulke onbaatzuchtigheid en ben graag bereid je er wat verder mee te helpen, want je hebt er in principe best een aardige hand van.

      Je openingszin bijvoorbeeld is sterk – kort, krachtig, to the point: “Jos Joosten.” Spijker. Kop. Páts! Je lezer zit meteen middenin je onderwerp (figuurlijk dan, hè). En dan meteen eroverheen: “Zomaar een Nijmeegse hoogleraar Nederlandse letterkunde, (…) diep verborgen in het Gelderse Nijmegen”. Een andere docent zou dat twee keer Nijmegen in één zin redundant noemen, maar ik niet: juist die villeine toevoeging “Gelderse” maakt het af. Waar denkt de lezer aan? Gelderse
      worsten, Gelderse schijven, de Achterhoek… Boer’n diep in de provincie. Zelf
      afkomstig uit het Gelderse Huissen weet je natuurlijk als geen ander wat de
      vernietigende impact van deze kwalificatie is. Páts!!

      Soms moet je misschien een beetje oppassen en maak je je tekst wat hermetisch – élke zin moet immers raak zijn. Maar het is misschien ook wel spannend om je lezer laten gissen, zoals bij voorbeeld naar het verband tussen deze twee zinnen: “Dikwijls zit er een student bij die schrijver wil worden. Inmiddels weten we dat dat helemaal geen goed idee is.”

      Héél goed is dan weer de typering van mij als professor: “De man die met condens op de bril ‘BAH’ roept terwijl hij naar blote dans kijkt.” De vergelijking loopt wat uit de rails (want wat zie je nog met condens op je brilglazen?) – maar het beeld op zich is natuurlijk ijzersterk, zeker voor de mensen die weten dat ik – inderdaad! – een bril heb. Jammer dat je niet wist dat ik ook een heel dik hoofd heb en daarbij nogeens hartstikke kaal aan het worden ben, dat had het plaatje natuurlijk af gemaakt. Páts!!!

      De kwalificatie “interregionale betweter uit Noviomagus” is prachtig vernietigend. Dat “interregionaal” is wel beschouwd compleet niet relevant voor je column, maar af en toe een woord van meer dan vijf lettergrepen maakt indruk op je lezer – registerwisseling, altijd mooi! -, en zeker als opmaat naar het welgekozen “Noviomagus”. Dat is echt heel goed. Uit Huissen herinner je je natuurlijk dat Latijn de taal van de pastoor en de dokter was, die zich daarmee ontegenzeglijk aanzien wisten te verwerven. En je weet dan ook nogeens dat de Romeinse naam van Nijmegen “Noviomagus” was. Páts!!!! (Je moet daarentegen wel een beetje
      oppassen met zaken die je niet zeker weet. In Vlaanderen kun je zeggen dat
      iemand “Germaanse” studeert – dus door dat eruit te lichten, laat je
      zien dat jij dat niet weet. Da’s nooit heel sterk.)

      Het doet het altijd goed om in een polemische tekst je tegenstander op taalfouten te wijzen (zelfs al zijn ze dat niet, zoals in de voorbeelden die je aanhaalt). Het is dan, denk ik, wel van belang om je eigen tekst nog even na te lezen voor je hem opstuurt of plaatst, want je maakt je als columnist natuurlijk kwetsbaar. Ik haal drie voorbeeldjes aan (niks ergs, hoor, doet echt niks af aan de kern van je betoog):

      – “bekleed” moet zijn: “bekleedt” (3e pers enkelvoud, da’s stam + t, altijd lastig)
      – “(sec)” moet zijn “(sic)” (dat verdraaide Latijn ook)
      – “de paneermeel” is “het paneermeel”

      Volgende keer even checken, misschien.

      Héél verstandig vind ik de noot onderaan je tekst: “dit schreef ik op persoonlijke titel als romanschrijver en is géén activiteit als docent verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam”. Je kunt natuurlijk wel allerlei uitgesproken meningen over van alles hebben, maar de schoorsteen moet ook roken. En tegenwoordig weet je maar nooit (zie Roos Vonk) of het Bestuurscollege van de Hogeschool het wel waardeert dat je je pijlen richt op een echte universiteitsprofessor. Nu ben jij natuurlijk in de eerste plaats Schrijver, maar het zou toch zonde zijn als je je bijbaan kwijtraakte.

      Voor mij hoef je trouwens niet bang te zijn, zoals je ziet. Columns schrijven valt niet mee en ik heb je met plezier wat verder op weg geholpen. Het is graag gedaan.

      Met vrolijke groeten,

      j o s j o o s t e n

      • Thomas van Aalten schreef op 8 september 2013 om 21:17

        Zaterdagavond. “Moeder, waarom legt u toch die witte kool naast de foto van mijn hoogleraar, de heer Joosten?’
        “Wel, kind, morgen hebben we dan zuurkool!”

  6. Over Onderwijs | Student, geloof je nog wat hoogleraar Jos Joosten zegt? schreef op 8 september 2013 om 21:28

    […] deze Joosten op zijn facebookpagina  tegen de Belgische schrijver Dimitri Verhulst, omdat Verhulst bij de opening van het academisch jaar had gesproken over zijn eigen – gestrande – academische loopbaan. En daar was Joosten niet blij […]

  7. Thomas van Aalten schreef op 9 september 2013 om 09:13

    Zojuist toegevoegd aan mijn site: “EDIT 9 september 2013 9.05: de beste man reageerde in een rant die ’s mans karakter definieert: het
    moet een zware en vermoeiende exercitie zijn om Joosten om je heen te
    hebben. Maar dank voor de opmerkingen, heer Joosten. Ik heb de door u
    (overigens terecht gesignaleerde) taalfouten en stilistische fouten
    verbeterd. Maken uw opmerking over mijn tekst uw eigen opvattingen
    sterker?”

  8. Nieuws: Internetfittie tussen Thomas van Aalten en Jos Joosten – Tzum literair weblog schreef op 9 september 2013 om 10:27

Geef een reactie

Vox Magazine

Het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit

lees de laatste Vox online!

Vox Update

Een directe, dagelijkse of wekelijkse update met onze artikelen in je mailbox!

Wekelijks
Nederlands
Verzonden!