Wat is dat, een shutdown? Hoe hebben die Amerikanen zich nu weer in deze situatie weten te wringen? En krijgt president Barack Obama de boel weer op de rit? Op die vragen gaat politicoloog Karen Anderson vanmiddag in tijdens het actualiteitencollege. De Amerikaanse rijksoverheid stuurde op 1 oktober haar werknemers met onbetaald verlof. Van degenen die niet gemist kunnen worden – vluchtverkeersleiders, medewerkers van de veiligheidsdiensten – wordt verwacht dat ze tijdens de zogenaamde shutdown doorwerken. Betaling volgt achteraf en pas zodra er een begrotingsakkoord is. ‘In Nederland zou dat niet kunnen, mochten Nederlandse partijen er niet uitkomen, dan gaan we verder op basis van de bestaande begroting’, vertelt politicoloog Karen Anderson. ‘In de Verenigde Staten werkt dat anders: als de begroting niet op tijd wordt goedgekeurd, mag de regering niet door gaan op basis van de bestaande begroting, tenzij het Congres tot een tijdelijke voortzetting van de begroting beslist. Als dat niet lukt, dan gaat de zaak op slot.’ Het is niet nieuw, de mogelijkheid om het tot een shutdown te laten komen is er altijd geweest. En die is ook meerdere keren als politiek pressiemiddel gebruikt. In 1995 moest Bill Clinton, net als Obama nu, de ambtenaren op onbetaald verlof sturen. Vorig jaar dreigde er ook al een shutdown. Een compromis dat ertoe leidde dat alle overheidsdiensten vijf tot tien procent moesten bezuinigen wist een daadwerkelijke sluiting van de overheidsdiensten op het laatste nippertje te voorkomen. Nieuw is wel dat de dreiging van een shutdown meerdere jaren op rij voorkomt. Anderson: ‘En je kunt er nu al vanuit gaan dat het volgend jaar wederom zo ver komt.’ Dat komt door de zetelverdelingen: de Democraten hebben een meerderheid in de Senaat , de Republikeinen hebben een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Het Huis kan dus de plannen dwarsbomen. En ze doet dat ook, want de Republikeinen – en met name de vertegenwoordigers van de Tea Party – willen de hervorming van het zorgverzekeringsstelsel (Obamacare) tegenhouden. ‘Obamacare heeft alle obstakels doorlopen en is overal aangenomen. Het hooggerechtshof heeft het stelsel juridisch goedgekeurd.’ Dus zijn paardenmiddelen nodig. De Tea Party is numeriek niet groot, maar rijk, georganiseerd en luidruchtig. Hun vertegenwoordigers, vaak afkomstig uit de klassieke conservatieve delen van het Amerikaanse Zuiden, hoeven zich om herverkiezing niet druk te maken zolang ze het Tea Party-geluid blijven uitdragen. ‘De Tea Party is geen rationale speler. Ze zijn bereid om tot het randje te gaan, om over de grens te gaan en een shutdown te bewerkstelligen’, zegt Anderson. De nadelen van een shutdown hebben voor hen immers geen repercussies: het electoraat vindt dat de States beter af zijn met minder overheid in Washington, D.C. ‘Het doel is om de overheid te laten krimpen, een shutdown past dus wel in dat plaatje.’ Dat compromisloze is nieuw binnen de Amerikaanse politiek. ‘Het overheidsmonster moet bestreden worden, op alle mogelijke manieren. Dat is Amerika niet echt gewend. Als de Democraten alleen met de conventionele Republikeinen hadden hoeven te onderhandelen, waren de Democraten en Republikeinen er al lang samen uit geweest.’ Er ligt zelfs een groter gevaar op de loer. Voor aanstaande vrijdag moeten parlement en Huis instemmen met een verhoging van de debt ceiling. Als dat niet gebeurt, kan Amerika de rekeningen niet meer betalen. De consequenties zijn dan nog groter. Maar dat ziet Anderson niet gebeuren. ‘Ik denk dat de Republikeinse leider van het Huis van Afgevaardigden, John Boehner, aanstuurt op een compromis. In die tussentijd kunnen ze dan verder onderhandelen.’ / Mark Merks Het Actualiteitencollege ‘Shutdown. Over de polarisatie in de Amerikaanse politiek’ begint dinsdagmiddag om 12.45 uur in de hal van het Erasmusgebouw.