De band tussen de sociale wetenschappen en het publiek doet soms denken aan een ontplofte confettifabriek. Losse weetjes, snippers van kennis, worden via de media over ons uitgestort. De sociale wetenschappen kampen met een populariteitsparadox, zegt cultuurpsycholoog Ruud Abma in zijn boek Over Grenzen van disciplines.

Radboud-alumnus Abma: ‘Er zijn veel wetenschappers die enorm hun best doen om resultaten van sociaal-wetenschappelijk onderzoek naar een breed en algemeen publiek te brengen. Diederik Stapel was daar goed in, Roos Vonk is dat ook, maar het blijft vluchtige kennis.’ En dat wekt bij de Nederlander niet het vertrouwen dat er binnen die wetenschap iets fundamenteels gebeurt.

Grotere kloof
Het slaan van een brug tussen wetenschap en maatschappij wordt volgens Abma voor sociale wetenschappers steeds lastiger, vanwege de cultuur op de universiteiten. Het onderzoek wordt specialistischer en onderzoekers staan onder zware druk om vooral te publiceren in gerenommeerde internationale tijdschriften. Maar vanwege die specialisatie moeten onderzoekers ook een grotere kloof overbruggen om het publiek te bereiken. Daar komt bij dat burgers veel ideeën en praktijken uit de sociale wetenschappen gewoon zijn gaan vinden en zichzelf daarin ook als deskundig beschouwen. Dat betekent dat wetenschappers die hun onderzoek delen met het publiek ofwel te horen krijgen dat hun onderzoek onbegrijpelijk is, of een open deur.

Maar een mening
Bij andere vakgebieden speelt dat veel minder, meent Abma: ‘Als een deeltjeswetenschapper met enthousiasme vertelt over zijn experimenten dan denken veel mensen: ik snap er niets van, maar we zullen er in de toekomst misschien best wat aan hebben.
Natuurlijk, er zijn sociale wetenschappers als Duyvendak, Engbersen of Schnabel die informatie uit hun onderzoek in een breder perspectief plaatsen en daarmee de tijdgeest duiden. Zij worden echter door de gevestigde orde binnen de sociale wetenschap minder serieus genomen en afgeserveerd met de dodelijke opmerking: het is maar een mening‘.

Onderzoekstijl
Een deel van het probleem ligt volgens Ruud Abma ook bij de interpreterende onderzoeksstijl die bij de sociale wetenschappen hoort. ‘Die zie je bij de hardere wetenschappen niet. Dat zou de discipline kunnen verhelpen door niet alleen te turven of de observeren, maar gegevens te combineren op verschillende niveaus. En door naast specialisatie ook integratie van kennis te bevorderen.’
Abma vreest dat er in volgende generaties geen sociale wetenschappers meer zullen opstaan die in staat zijn om onderzoeksresultaten in een actuele maatschappelijke context te plaatsen. ‘Sociale wetenschappers van nu zijn slim en methodologisch goed opgeleid, maar ze raken – ook door de specialisering en publicatiedruk – steeds minder getraind in het begrijpelijk maken van hun resultaten voor een breder publiek.’

Over de grenzen van disciplines. Plaatsbepaling van de sociale wetenschappen, Ruud Abma
Presentatie: vrijdag 9 december, 18.00 uur, boekhandel Roelants Nijmegen. Aanmelden via [email protected]