Onze vooroordelen zijn van invloed op onze visuele stereotypen.  Als we een negatief vooroordeel hebben over Marokkanen, dan zijn we meer geneigd criminele gezichten als Marokkaans te zien dan wanneer we dat vooroordeel niet hebben. En die bevooroordeling werkt onbewust. Dat ontdekte sociaal psycholoog Ron Dotsch van de Radboud Universiteit Nijmegen. Op 18 januari promoveert hij op dit onderzoek.

Sociale categorisatie
Als we een ander waarnemen, dan delen we  haar of hem automatisch in in een relevante categorie. Op straat zien we geen individuen, maar mannen, vrouwen, autochtonen, allochtonen.. .   Dat proces heet sociale categorisatie. We nemen mensen die we nog niet kennen voornamelijk waar in termen van hun categorielidmaatschap, in plaats van hun individuele kenmerken. Zo kunnen we  op basis van weinig informatie besluiten hoe we omgaan met die andere persoon.

Maar hoe werkt dat? Hoe bepalen we welke categorieën van toepassing zijn op de persoon die we zien?  Dat hangt samen met  visuele stereotypen die we over verschillende categoriëen hebben, zo blijkt uit onderzoek van  Ron Dotsch .

Gemanipuleerde gezichten
Dotsch stelde die visuele stereotypen vast met een innovatieve computertaak.  In deze  taak werd steeds hetzelfde gezicht bedekt  met ruis.  De ruis vertekent het gezicht, waardoor het voor proefpersonen lijkt alsof ze telkens een ander gezicht zien. Proefpersonen gaven aan welke beelden het dichtst in de buurt kwamen van bijvoorbeeld typisch Marokkaanse gezichten. Zo kon hun onderliggende visuele stereotype over Marokkanen gevisualeerd worden. Vervolgens werden hun vooroordelen over Marokkanen gemeten en zo kon Dotsch – als eerste – vaststellen dat hun vooroordelen van invloed waren op de inhoud van visuele stereotypen. De gevisualiseerde typische Marokkaanse gezichten zagen er crimineler uit voor meer bevooroordeelde proefpersonen. Dotsch vond ook dat  visuele stereotypen van invloed zijn op de categorie waarin de waargenomen persoon wordt ingedeeld.

Ron Dotsch (Amstelveen, 1980) studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds  2006 werkt hij als onderzoeker in het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen. Vanaf februari 2011 werkt Ron Dotsch  als post-doc onderzoeker bij Princeton University (New Jersey, VS).

Illustratie: Marokkaans uiterlijk, gevisualiseerd op oordelen van proefpersonen, nadien bewerkt  voor hoog negatief bevooroordeelde mensen, gemiddeld bevooroordeeld, en laag bevooroordeeld. Het linker gezicht laat dus het visuele stereotype van hoog bevooroordeelde mensen zien (die werd dan ook als crimineler en minder betrouwbaar beoordeeld door onafhankelijke proefpersonen dan de gezichten rechts ervan).