Opinie

Tientallen medewerkers kritisch op oud-decanen: ‘Hun stellige mening heeft een intimiderende werking’

02 okt 2023

OPINIE - Bestuurders zijn "vogelvrij", stelden twee oud-decanen vorige week bezorgd na het voortijdige vertrek van Han van Krieken als rector. Tientallen medewerkers van de universiteit nemen in deze brief afstand van die boodschap. Volgens de ondertekenaars staan de oud-decanen met hun woorden een genuanceerde discussie over sociale veiligheid in de weg.

“Openbare terechtstelling”, “de bestuurder is vogelvrij”: oud-decanen Lutgarde Buydens en Margot van Mulken schuwen de grote woorden niet in het opiniestuk dat zij donderdag publiceerden op Voxweb naar aanleiding van het vertrek van Han van Krieken als rector magnificus van de Radboud Universiteit. Wij, een aantal betrokken collega’s uit verschillende geledingen van de universiteit, voelen ons ongemakkelijk bij de stellige toon van dit opiniestuk, die wat ons betreft geen recht doet aan de complexiteit en het precaire karakter van de zaak.

Suggestieve taal

Wat zijn de feiten? In januari 2017 heeft Han van Krieken enkele seksueel intimiderende opmerkingen gemaakt tegenover een vrouwelijke medewerker van de universiteit. Zij heeft daarover een klacht ingediend, die door een externe commissie na onderzoek gegrond is verklaard. Het bestuur van de Stichting Katholieke Universiteit, op dat moment Van Kriekens formele werkgever, heeft het oordeel van de commissie overgenomen en de rector daarop een officiële waarschuwing gegeven. De vrouwelijke collega is een natraject geboden, waarbij zij uiteindelijk helaas geen andere optie zag dan uit dienst te treden. De hele zaak blijft buiten de openbaarheid, totdat dagblad De Gelderlander er op zaterdag 23 september op basis van eigen onderzoek over bericht.

In het stuk van Buydens en Van Mulken krijgen deze feiten een nogal subjectieve inkleuring. De gegrond verklaarde klacht heet een “anonieme aantijging”. Dat de pers zich ermee bemoeid heeft, maakt de zaak tot een “openbare terechtstelling”, en dat terwijl deze volgens de auteurs “voorbeeldig [is] afgehandeld” door de universiteit. Dat is ronduit suggestieve taal, die retorisch aanstuurt op een scherp onderscheid tussen de ‘goeden’ (het universiteitsbestuur) en de ‘kwaden’ (de pers en de vrouw die de aanklacht indiende).

Foto: Johannes Fiebig

En is het echt zo dat het stichtingsbestuur de klacht ‘voorbeeldig’ heeft afgehandeld? Dat heeft destijds weliswaar een externe commissie ingesteld en Van Krieken een officiële waarschuwing gegeven, maar verzuimt dit in eerste instantie te melden in het jaarverslag, om het pas drie jaar later in sterk verhullende bewoordingen alsnog op te nemen (‘1 klacht van een medewerker tegen een andere medewerker’).

Die “anonieme aantijging” is bovendien gegrond verklaard door een externe commissie. Reden genoeg om de klacht van deze vrouwelijke medewerker serieus te nemen en reden genoeg voor de pers om deze zaak terecht naar voren te brengen, zeker als de universiteit daar zelf geen melding van maakt. Het betreft hier tenslotte niet een willekeurige medewerker, maar de rector magnificus.

Autoriteitspositie

Buydens en Van Mulken hebben uiteraard recht op het geven van hun mening over deze kwestie. Als oud-bestuurders weten zij waarschijnlijk als geen ander dat hoge bomen vaak veel wind vangen, en dat ook topvrouwen en -mannen zich soms kwetsbaar kunnen voelen. Tegelijk zien zij wat ons betreft iets belangrijks over het hoofd, namelijk het gegeven dat juist hún stellige mening, vertolkt vanuit een autoriteitspositie, ook een intimiderende werking heeft, zeker als die mening vervolgens door verschillende medewerkers met een seniorpositie publiekelijk – in de reacties onder het opiniestuk – wordt onderschreven.

‘Het opiniestuk van Buydens en Van Mulken staat, allicht onbedoeld, een genuanceerde discussie over sociale veiligheid in de weg’

In de workshops rondom sociale veiligheid die onze universiteit momenteel organiseert, is er veel aandacht voor het feit dat die veiligheid in de eerste plaats een systemische kwestie is. Die benadering slaat de spijker op zijn kop. Mensen voelen zich niet per se onveilig door die ene collega die een keer een ongepaste opmerking maakte, maar door een organisatiecultuur waarin medewerkers die aandacht vragen voor dat soort grensoverschrijdend gedrag zelf het mikpunt van hoon en insinuaties dreigen te worden. Het stemt verdrietig dat Van Mulken, Buydens en hun medestanders met hun opiniestuk de indruk wekken dat het vergroten van sociale veiligheid aan de universiteit van ondergeschikt belang is aan het beperken van reputatieschade voor de universiteit. Bovendien wekken zij de suggestie dat het openbaar maken van zulke misstanden enkele jaren na dato onrechtvaardig zou zijn ten opzichte van de dader. Daarbij houden zij weinig rekening met wat rechtvaardig is voor slachtoffers van seksuele intimidatie.

Een opiniestuk als dat van Buydens en Van Mulken staat, allicht onbedoeld, een genuanceerde discussie over sociale veiligheid in de weg. Door zo stellig te beweren dat hier een bestuurder geslachtofferd is, laten zij weinig ruimte voor een open gesprek over hoe we binnen onze organisatie willen omgaan met de altijd ingewikkelde mismatch tussen goede bedoelingen en kwalijke gevolgen. Ook Van Krieken had “geen enkele intentie om seksueel intimiderend over te komen,” zo meldt hij in De Gelderlander. Toch “is dat helaas wel gebeurd.”

Vriendelijk verzoek

Gevoelens van onveiligheid laten zich niet altijd zo gemakkelijk vangen. Misschien is een belangrijke aanwijzing toch deze: dat van de groep waarmee we dit opiniestuk schrijven, een aanzienlijk deel anoniem wenst te blijven, omdat ze vrezen voor de negatieve gevolgen die het verbinden van hun naam aan een openbare kritische noot bij een stevige mening van twee oud-decanen zou kunnen hebben. Een vergelijkbare vrees voor de mogelijke negatieve consequenties van het aankaarten van issues van sociale veiligheid blijkt uit het stuk dat De Gelderlander op zaterdag 30 september publiceerde. Op basis van eigen onderzoek stelt de krant dat het melden van grensoverschrijdend gedrag aan de Radboud Universiteit nog altijd wordt ontmoedigd en slachtoffers uit angst voor represailles liefst anoniem blijven.

Daarom alvast het vriendelijke verzoek aan de (oud-)bestuurders en hun bondgenoten om op deze bijdrage niet opnieuw met een harde en stellige veroordeling te reageren, maar met nieuwsgierigheid naar en respect voor het grote ongemak dat hun opiniestuk bij ons oproept.

Leuk dat je Vox leest! Wil je op de hoogte blijven van al het universiteitsnieuws?

Bedankt voor het toevoegen van de vox-app!

29 reacties

  1. Indra Römgens schreef op 2 oktober 2023 om 13:02

    Hear hear! Dank voor dit broodnodige tegengeluid.

    Het zou de sociale veiligheid op onze universiteit goed doen als alle (oud-)decanen, hoogleraren en anderen in machtsposities zich iets minder druk maakten om zogenaamde ‘vogelvrije’ bestuurders, en in plaats daarvan de focus zouden leggen op slachtoffers, transparantie en het creëren van meer ruimte voor gesprek en elkaar aanspreken op gedrag.

  2. Anti-neofeministische feministe schreef op 2 oktober 2023 om 14:06

    Twee mensen geven dapper een iets meer genuanceerde mening tegen een frontlinie van een blinde bloeddorstige meute in een media-volksgericht over twee stomme opmerkingen waarvoor iemand (al dubieus overdreven) een andere kamer heeft gekregen, zodat het “slachtoffer” niet meer geconfronteerd hoefde te worden met de “traumatische ervaringen”. Vervolgens roept de bloeddorstige meute alle soldaten (en iedereens moeder, broers en neven) bijeen om mensen met slechts een andere mening te intimideren met het label “intimidatie” omdat zij niet bloeddorstig meegaan in iemand op het hakblok willen leggen voor twee domme opmerkingen jaren geleden.

    De twee genuanceerde andersdenkenden zijn vanwege hun andersdenken (en dus een simpele opinie) “intimiderend” en “stellig” tegenover een kudde die daadwerkelijk mensen op het hakblok wil.

    Hahaha. Wat is dit? En what’s next? Welke nuchtere denkers gaan hier in godsnaam nog in mee? Dit is absurdistisch popcorn-materiaal: Monthy Pythons killerrabbit voor het academisch denken. Lijkt schattig en onschadelijk, maar ondertussen vreet het opiniediversiteit helemaal op.

    Allemachtig, net wanneer je denkt dat het niet nóg absurder kon worden.

    Twee opmerkingen op een feestje, mensen. Twee opmerkingen!! En daarvoor al op het matje zijn geroepen, van kamer hebben moeten wisselen. Zou er niet eerder eerst eens gekeken moeten worden naar of die conclusie van “seksueel intimiderend” en die sanctie überhaupt wel terecht waren ipv die misschien wel hele rare conclusie als moederbron/ uitgangspunt te behandelen???

    Allemachtig nog aan toe…

    • Anoniem schreef op 2 oktober 2023 om 14:56

      Je hebt echt een bord voor je kop.

    • Anti-anti-neofeministische feministe schreef op 2 oktober 2023 om 15:11

      lol. misschien eerst even de brief lezen.

    • Eric Maris schreef op 3 oktober 2023 om 13:05

      @feministe Je hebt echt een punt, en ik vind het mooi dat je het blijft herhalen … met je naam erbij zou nog mooier zijn. Als het alleen zou gaan over 2 onschuldige opmerkingen tijdens een feestje, dan is heel die heisa inderdaad absurd. Op het gevaar af een vanzelfsprekendheid te benoemen, Han van Krieken heeft de pech dat (1) er destijds geen volledige openheid van zaken gegeven is en (2) dat hij ook een rol moest spelen binnen een affaire rond een hoogleraar Psychologie waarover nu wel veel feiten bekend zijn (dankzij Argos). Het is de koppeling van feiten die bij sommigen het vermoeden doet rijzen dat er iets systematisch fout gaat aan de RU. Daar komt de heisa vandaan.

  3. Student schreef op 2 oktober 2023 om 14:09

    Na het genoemde artikel van de oud-decanen zakte de moed mij in de schoenen. Bedankt daarom voor dit mooie en genuanceerde artikel dat toch nog wat hoop tot échte discussie biedt.

  4. Ellen Mastenbroek (hoogleraar) schreef op 2 oktober 2023 om 14:35

    Jammer genoeg was ik te laat voor ondertekening van deze brief. Bij deze dus alsnog. Dank aan de opstellers voor dit heldere en krachtige tegengeluid; ik sluit me hier volledig bij aan.

    • Lidwien van de Wijngaert schreef op 2 oktober 2023 om 22:21

    • Els Rommes schreef op 5 oktober 2023 om 10:31

      Ook ik ben het volledig eens met de inhoud van deze brief, en sluit me er volledig bij aan.
      Els Rommes, onderzoeksdirecteur RSCR.

  5. Pieter Wijnheijmer schreef op 2 oktober 2023 om 15:06

    Grappig: kijk ook eens op het LinkedIn profiel van Hein Pieper.
    Maar met welk nut deze reuring nu achteraf? Het lijkt niet om vergeving te gaan.

  6. Studente schreef op 2 oktober 2023 om 15:27

    Bedankt voor deze brief! Het geeft mij hoop dat er zo veel medewerkers, onder hen een aantal waar ik zelf les van heb gehad, een tegengeluid bieden.

  7. Job Verwaaij schreef op 2 oktober 2023 om 16:39

    Allereerst wil ik opmerken dat ik het een goede zaak vind dat de brief door een heel aantal medewerkers met naamnis ondertekend. Hoewel ik de beweegredenen kan begrijpen draagt anonieme ondertekening ook bij aan een beeld en perceptie van onveiligheid. Klokkenluiders verdienen bescherming en maatschappelijke controle op negatieve consequenties, hoewel ik die niet verwacht in dit geval, in de richting van iemand die zich uitspreekt over iets of iets aanhangig maakt is alleen goed mogelijk als dat met naam en toenaam gebeurd. Daar is soms moed voor nodig en dat verdient complimenten.

    Achter de stelling dat het opiniestuk ‘een genuanceerde discussie over sociale veiligheid in de weg [staat]’ kan ik mij echter moeilijk scharen. Het opiniestuk is daar denk ik, net als dit stuk, een onmisbaar element voor.

    • Marguérite Corporaal schreef op 2 oktober 2023 om 16:49

      Wat vooral belangrijk is om goede discussie met elkaar te voeren over sociale veiligheid en als universiteit hierin vooruit te komen is nuancering. De brief die door tientallen collega’s geschreven is, pakt hierin een juiste toonzetting door de kwestie van meerdere kanten te belichten. En het is goed om de ervaringen en perspectieven als verrijking van elkaar te zien juist voor een open gesprekscultuur over dit precaire onderwerp.

      Wel denk ik dat typeringen als “medestanders” en “bondgenoten” niet recht doen aan hoe wij met deze situatie om gaan en om zouden moeten gaan. Net als collega Ans van Kemenade zag ik in de brief van de oud decanen een belangrijk tegengeluid als het gaat om de kwetsbaarheid van bestuurders, maar vooral ook wat betreft de verschillen tussen situaties en gradaties van grensoverschrijdend gedrag die— zoals de ombudsvrouw terecht ook opmerkte— zorgvuldig meegewogen moeten worden. Kortom: een pleidooi voor nuance.

      Maar dat betekent niet automatisch dat er onder bestuurders en hoogleraren geen oog is voor de positie van slachtoffers. Noch dat in deze casus de verslaglegging (of destijds het gebrek daaraan) geen bron van zorg en kritiek is.

      Jammergenoeg dreigen we in deze discussies te verzanden in polarisatie: wij versus zij; hoogleraren versus UDs; hooggeplaatste vrouwen tegenover jongere seksegenoten. Dat doet geen recht aan het feit dat de collega’s die (deels) positief reageerden op de brief van de oud-decanen zich de afgelopen jaren flink ingezet hebben voor sociale veiligheid. En dat er ook vanuit mijn eigen Faculteit (met de twee laatste decanen, waaronder Margot van Mulken zelf) volop geïnvesteerd is in het voorkomen van ongewenst en grensoverschrijdend gedrag en zorgvuldige bescherming van junior en senior collega’s (overigens niet altijd vrouwen) die met ongewenst gedrag te maken kregen.

      We zijn er nog niet en hebben nog een lange weg te gaan. Maar dat vraagt ook om een andere manier van kijken en een opener blik en transparantie, elkaar aanspreken. Maar vooral ook met respect en nuancering naar elkaar luisteren zijn daarin essentieel.

      Een gisteravond verschenen bericht op Twitter, gepost door een organisatie die de belangen van academici zonder vast contract behartigt, helpt daar niet bij. Het suggereert dat de collega’s van de RU die positief reageerden op de brief van de decanen zondermeer beschuldigd dienen te worden van het mede creëren van een onveilige werkplek. Dit soort reacties doen de werkelijkheid niet alleen geweld aan, maar dragen verder bij aan wederzijds onbegrip, onbehagen en gevoelens van onveiligheid. Daaruit breken en kijken hoe we samen verder komen, zonder vooroordelen en hokjes denken, lijkt mij een mooi voornemen voor dit jubileumjaar.

    • Lara de Die schreef op 3 oktober 2023 om 13:18

      Mooie reactie @ Marguérite Corporaal, ik sluit me hierbij aan.

      De emoties lopen vaak hoog op rond dit onderwerp, waardoor mensen zich stellig uitspreken. Ik had vorige week ook een andere reactie dan hoe ik er nu tegenaan kijk. Zo’n eerste reactie doet vaak geen recht aan de nuance en de open blik die nodig is om naar elkaar te luisteren. Dus hopelijk blijft dit gesprek nog even gaande, zonder dat we ons in verschillende ‘kampen’ gaan verdelen.

  8. Het stille midden schreef op 2 oktober 2023 om 16:49

    “Honderden medewerkers hebben geen mening over tientallen medewerkers die kritisch zijn op twee oud-decanen met stellige meningen.”

    #opiniefestival

  9. Gerard Brussen schreef op 2 oktober 2023 om 17:37

    De inhoud van de vele ingezonden berichten lijken veel op elkaar, met name de laatste.
    Veel te lange zinnen met veel dezelfde leestekens, zoals komma’s, punten, dubbele punten en vraagtekens. De grammaticale fouten zoals d, t en dt vergeet ik nog maar even.
    Zijn deze lange berichten soms van dezelfde berichtgever onder een andere naam ?
    Lees deze genoemde berichten nogmaals na, misschien zie je gelijkenissen.

    • Pretletter schreef op 2 oktober 2023 om 18:44

      Misschien kan de vermeende schrijver de volgende keer inderdaad ook de andere leestekens gebruiken-uitroeptekens, haakjes, aanhalingstekens en de schuine streep; of misschien kunnen er wat nieuwe leestekens geintroduceert worden, zoals ° en §, ∆, •

  10. Johan Oosterman schreef op 2 oktober 2023 om 18:46

    Vorige week plaatste ik een waarderende opmerking onder de brief van de twee oud-decanen. Ik was me toen onvoldoende bewust hoezeer die reactie een veiliger Radboud niet dichterbij brengt. Daarom ben ik blij met de reactie van heel wat collega’s die een goede richting wijst om samen verder te gaan in moeilijke tijden.

    • Anoniem schreef op 3 oktober 2023 om 12:53

      Het vergt moed om een fout toe te geven. Dank u wel.

  11. Marieke van Houte (senior onderzoeker) schreef op 2 oktober 2023 om 20:57

    Ik ondersteun deze brief van harte. Met name de boodschap dat “[sociale] veiligheid in de eerste plaats een systemische kwestie is. (…). Mensen voelen zich niet per se onveilig door die ene collega die een keer een ongepaste opmerking maakte, maar door een organisatiecultuur waarin medewerkers die aandacht vragen voor dat soort grensoverschrijdend gedrag zelf het mikpunt van hoon en insinuaties dreigen te worden.” Ik hoop dat we met openheid en respect naar meer sociale veiligheid op de universiteit en daarbuiten komen.

  12. Jos Muijres (ud) schreef op 3 oktober 2023 om 06:35

    Ook ik ben blij met deze brief, die ik volledig onderschrijf. M.i. had Van Krieken meteen in 2018 zijn verantwoordelijkheid moeten nemen en moeten opstappen. Iemand in zijn positie kan zich zo’n misstap niet veroorloven, ook niet “maar” één keer. Nu heeft het slachtoffer zich genoodzaakt gevoeld ander werk te zoeken. Dat is in mijn ogen de omgekeerde wereld. Eigenlijk is zij daardoor – buiten haar schuld – dubbel het slachtoffer van Van Kriekens gedrag geworden.
    De reactie van de ex-decanen gaat daar helemaal aan voorbij. Dat er nu zo’n ophef over de zaak is ontstaan, dat Van Krieken nu – aldus de ex-decanen – wordt geslachtofferd – heeft er alles mee te maken dat Van Krieken dus zijn verantwoordelijkheid niet heeft genomen en “men” de zaak heeft proberen te verdoezelen.
    En dan: stel dat het omgekeerde was gebeurd… ik weet zeker dat die mevrouw – hoe aardig ze ook was, hoe goed ze haar werk ook deed en hoeveel excuses ze ook had aangeboden – de laan was uitgestuurd.

  13. Kati Ihnat schreef op 3 oktober 2023 om 12:09

    Ik sluit me helemaal hier aan – ik was te laat om het te ondertekenen, maar bij deze, mijn ondersteuning aan de briefschrijvers.

  14. Ria van den Brandt schreef op 4 oktober 2023 om 10:20

    Hartelijk dank beste collegae voor jullie brief. Het is een wezenlijke bijdrage aan de discussie over sociale veiligheid aan de RU, evenals de brief van Buydens en Van Mulken dit is. Ik heb veel opgestoken van alle reacties. Laten we (in de zin zoals Marguérite Corporaal dat voorstelt) verder met elkaar in gesprek gaan en samen werken aan een universiteit waar iedereen zich veilig voelt.

  15. Mek Verwaaijen schreef op 4 oktober 2023 om 10:41

    Hear, hear! Heel erg blij met deze brief, die ik van harte ondersteun.

  16. Tim de Winkel schreef op 4 oktober 2023 om 10:58

    De mensen die aanvankelijk zich uitspraken tegen accountability en voor daders gebruiken nu deze shoutbox om een narratief te spinnen dat beide brieven ‘een bijdrage’ zijn, en dat 0.7 – de organisatie die daadwerkelijk de slachtoffers spreekt en bijstaat – polarisatie veroorzaakt. Het is van een ongekende schaamteloosheid.

  17. L.J. Lekkerkerk (Hans) schreef op 4 oktober 2023 om 12:48

    Veilig klimaat? waarom reageert niet iedereen op voxweb met naam erbij?

    Grensoverschrijdend gedrag: wie bepaalt eigenlijk waar de grens ligt?
    Stel dat vrijwel iedereen over een opmerking zou denken ‘Is dat alles?’ maar de ’tere ziel’ is hevig geraakt en dient een klacht in. Moet zo’n casus dan echt in de openbaarheid? Moet de maker van de opmerking aftreden?

    • Ramptoerist schreef op 4 oktober 2023 om 16:12

      Gelukkig hoef je er in deze kwestie niet vanuit te gaan dat de dame een kwestie een ’tere ziel’ is. Een onafhankelijke commissie heeft haar immers in het gelijk gesteld en de rector magnificus is berispt. En ja, als de hoogste baas van een met publiekelijke gelden gefinancierde organisatie zijn gore praatjes gericht aan ondergeschikten niet voor zich kan houden, moet hij aftreden.

  18. Jon Verriet schreef op 6 oktober 2023 om 12:37

    De Radboud Universiteit heeft nog veel te winnen op het gebied van sociale veiligheid, en bij mensen op belangrijke posities mist, zo lijkt het, soms een gevoel van urgentie. Ik vond de typische reflex van de oud-decanen wel teleurstellend, maar niet verrassend. Heel blij met deze reactie.

Geef een reactie

Vox Magazine

Het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit

lees de laatste Vox online!

Vox Update

Een directe, dagelijkse of wekelijkse update met onze artikelen in je mailbox!

Wekelijks
Nederlands
Verzonden!