Maar liefst zeven partijen doen mee aan de verkiezingen voor de ondernemingsraad, die van dinsdag 20 mei tot en met maandag 26 mei plaatsvinden. Welke partijen zijn het en waar staan ze voor? Vox ging in gesprek met de lijsttrekkers.

Alle lijsttrekkers is het opgevallen: de verkiezingen voor de ondernemingsraad zijn springlevend. Dat is het afgelopen decennium wel eens anders geweest. Als belangrijkste reden voor die revival noemen ze de torenhoge uitdagingen waar de universiteit voor staat – bezuinigingen, werkdruk, internationalisering, sociale veiligheid, duurzaamheid, et cetera – en die impact die ze hebben op medewerkers.

Doordat er zeven partijen* meedoen aan de verkiezingen, wordt het bovendien moeilijker om een van de 21 zetels in de ondernemingsraad te bemachtigen. Dat maakt campagne voeren belangrijker dan ooit. Wie verkozen wordt, maakt vanaf volgend collegejaar samen met onder andere de Universitaire Studentenraad (USR) en het college van bestuur deel uit van de Gezamenlijke Vergadering van de universiteit. Maar wie zijn deze partijen en waar staan ze voor? Een overzicht.

Inge Bleijenbergh, AOb:

‘Wij willen een inclusieve organisatie waarin iedereen zich thuis voelt: academisch én ondersteunend personeel, Nederlanders én internationals, studenten én medewerkers. Sociale veiligheid is voor ons al jaren een speerpunt, en blijft dat ook. De procedures zijn er inmiddels, maar het gaat erom dat ze in de praktijk werken. Mensen moeten zich veilig voelen om klachten te melden, en slecht functionerende leidinggevenden mogen niet buiten schot blijven.

‘Als vakbondsfractie kunnen wij bouwen op de expertise van de Algemene Onderwijsbond. Dat betekent juridische ondersteuning én een plek aan de onderhandelingstafel van het Lokaal Overleg, bijvoorbeeld over onderwerpen zoals arbeidsvoorwaarden, vrije dagen en Erkennen en Waarderen. Dat geeft gewicht. Als AOb staan we voor dialoog, maar ook voor actie als het nodig is.

‘Bezuinigingen leiden tot veel druk en onzekerheid. Juist nu is het belangrijk dat er mogelijkheden blijven voor vaste aanstellingen en doorgroeikansen. Tegelijkertijd blijven we aandacht vragen voor duurzaamheid: een groene campus, biodiversiteit en gezonde, energiezuinige gebouwen.

‘In de afgelopen periode zijn we als fractie stevig opgetreden toen er een decaan werd aangesteld bij de rechtenfaculteit die geen draagvlak had onder medewerkers. Samen met de AUB-fractie trokken we op, en uiteindelijk werd die benoeming ingetrokken. Ook voerden we actie tegen de bezuinigingen: dat leidde in totaal tot drie demonstraties en een staking, samen met de FNV. Drie organisatoren van deze acties staan nu op onze lijst.

‘Wij staan voor een degelijke vorm van medezeggenschap: kritisch naar begrotingen kijken, beleid volgen, beloftes toetsen aan de praktijk. We willen niet alleen reageren op incidenten, maar ook structureel monitoren wat aan de universiteit gebeurt.

‘Wij zijn een vakbond met een constructieve houding’

‘Onze lijst is evenwichtig samengesteld: het is een mix van ervaren leden en nieuwkomers, een goede man-vrouwbalans, vertegenwoordigers van alle faculteiten, van promovendus tot hoogleraar. Hoewel we historisch meer georiënteerd zijn op wetenschappelijk personeel, nemen we ook de belangen van ondersteunend personeel serieus.

‘Op dit moment hebben we vijf zetels. We hopen dat aantal te behouden of uit te breiden naar zes. Medewerkers die op ons stemmen, kiezen voor een vakbond met een constructieve houding, die in gesprek blijft met het college van bestuur, maar ook duidelijke grenzen stelt als dat nodig is. We voeren online campagne en hopen zichtbaar te zijn via onze acties én via de communicatie vanuit de vakbond.’

Lieke Verheijen, AUB:

‘Met onze fractie hebben we de afgelopen raadsperiode onder andere het initiatief genomen om een nieuwe interim-decaan te benoemen bij de rechtenfaculteit. Dat hebben we samen met de AOb-fractie gedaan omdat de benoeming van een eerdere interim-decaan niet volgens de regels was verlopen. Als AUB vinden we het namelijk essentieel dat benoemingen transparant en zorgvuldig gebeuren.

‘Binnen de ondernemingsraad werkt onze fractie vaak samen met andere fracties en met de Universitaire Studentenraad. Zo hebben we ons hard gemaakt voor concrete vervolgstappen naar aanleiding van het rapport van de Arbeidsinspectie over de werkdruk, dat reden tot zorg gaf. En toen het college voorstelde het collegegeld voor niet-Europese studenten te verhogen, hebben wij ons daar tegen uitgesproken met een negatief advies. Ook hameren we voortdurend op duidelijke communicatie over nieuw beleid richting medewerkers.

‘De huisregels die het college van bestuur wilde invoeren na de demonstraties op de campus hebben we kritisch tegen het licht gehouden. Natuurlijk begrijpen we dat onderwijs en veiligheid gewaarborgd moeten blijven, maar regels moeten wel duidelijk zijn en passen binnen de nationale wet- en regelgeving, zoals het recht op demonstratie. Dat zijn de accenten die wij met onze partij leggen.

‘We vinden het belangrijk dat het CvB een mensgerichte en transparante koers vaart’

‘Bezuinigingen zijn en blijven de komende twee jaar natuurlijk een groot punt van zorg. Tegelijk willen we thema’s als werkdruk, sociale veiligheid, duurzaamheid en internationalisering niet uit het oog verliezen. Op werkdruk en veiligheid heeft de universiteit de afgelopen twee jaar stappen gezet, maar we moeten zorgen dat we die voortgang vasthouden én verder uitbouwen – ook in financieel moeilijke tijden.

‘In het licht van de bezuinigingen vinden we het belangrijk dat het cvb een mensgerichte en transparante koers vaart. Dat ging bijvoorbeeld mis toen nieuws over de Honours Academy voortijdig uitlekte.

‘Onze fractie is volledig onafhankelijk en komt in tegenstelling tot enkele andere partijen niet voort uit een vakbond. We zijn er voor zowel wetenschappelijk als ondersteunend personeel. Op onze lijst staan medewerkers uit bijna alle faculteiten en van Radboud Services. We onderscheiden ons doordat we kritisch zijn waar nodig, maar altijd zoeken naar constructieve oplossingen. We hebben nu zes zetels. Met elf sterke kandidaten hopen we er dit keer zeven te halen.’

Lau Schulpen, FNV:

‘Binnen onze fractie werken we op basis van consensus, met een unieke mix van ondersteunend en wetenschappelijk personeel. Daardoor krijgen we signalen uit veel verschillende hoeken van de universiteit. Bovendien is onze fractie verbonden aan een landelijke vakbond. Dat geeft ons rugdekking én toegang tot het Lokaal Overleg, waarin twee van onze fractieleden zitten.

‘In de afgelopen raadsperiode hebben we onderwerpen op de kaart gezet zoals bezuinigingen, dierproeven en een loonsverhoging voor hospitality-medewerkers. Transparantie is een van onze speerpunten. We willen dat het cvb duidelijker communiceert en sneller handelt dan bijvoorbeeld het geval was met de adviescommissie over internationale samenwerkingen. We zijn daar soms feller in dan andere fracties, omdat dat nodig is om er beweging in te krijgen.

‘De bezuinigingen zijn momenteel hét dominante thema. Wij zetten ons in om gedwongen ontslagen te voorkomen en verdere verhoging van de werkdruk tegen te gaan. Verder vinden we dat de universiteit meer gebruik moet maken van haar eigen expertise in plaats van dure externe consultants aan te trekken.

‘Voor de inbesteding van de schoonmaak zetten we ons al langer in. We vinden dat schoonmakers onderdeel moeten zijn van de universitaire gemeenschap, met fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en meer betrokkenheid. Zeker in tijden van bezuinigingen is het een verstandige maatregel: je voorkomt winstmarges van externe bedrijven en investeert direct in je eigen mensen. Dat past bij de sociale verantwoordelijkheid die de universiteit zou moeten nemen.

‘Schoonmakers moeten onderdeel zijn van de universitaire gemeenschap’

‘Een fundamenteel punt is de ongelijke behandeling van medewerkers die bij verschillende faculteiten of diensten werken – denk bijvoorbeeld aan verschillen in de verhouding tussen onderwijs en onderzoekstijd aan verschillende faculteiten. We pleiten voor een gelijk speelveld, en dat raakt aan de bredere vraag: waar ligt de macht binnen de universiteit – bij het cvb of de decanen?

‘Sociale veiligheid blijft een prioriteit. Het is goed dat incidenten nu vaker naar buiten komen, zoals onlangs bij sociale wetenschappen. Stilte op andere afdelingen kan een reden tot zorg zijn. Ook de rol van promotoren als leidinggevenden moet herzien worden.

‘We hopen onze acht zetels te behouden of zelfs uit te breiden. Maar bovenal willen we een hogere opkomst bij de verkiezingen, dat is goed voor iedereen.’

Frank Bohn, Internationals and their Dutch friends:

‘Bij de vorige verkiezingen was ik nog lid van fractie AOb, maar daar ben ik uitgestapt omdat de vakbond te ideologisch en niet echt effectief is. Links of rechts interesseert me niet – met onze nieuwe partij willen we ons richten op de echte problemen die hier aan de universiteit spelen.

‘Op dit moment spelen vooral de bezuinigingen. Ze raken in het bijzonder onze jonge collega’s – promovendi en postdocs. Zo stopt de universiteit bijvoorbeeld met cofinanciering van Marie Curie-beurzen. Promovendi en postdocs moeten bijzonder beschermd worden. De bezuinigingen leiden ook tot onzekerheid én dat verslechtert onze internationale concurrentiepositie. Vooral medewerkers die elders kansen zien, vertrekken van de universiteit. Zo blijft niet altijd het sterkste team achter.

‘Maar als international heb ik ook veel geleerd van gesprekken met collega’s. Wij lopen tegen problemen aan die voor Nederlanders minder zichtbaar zijn, vooral rond sociale veiligheid. Daar zijn aan de Radboud Universiteit zes of zeven mensen voor bevoegd, maar niemand is écht verantwoordelijk. We hebben één duidelijk aanspreekpunt nodig en dat moet volgens onze partij de ombudsfunctionaris zijn. Die moet niet oordelen, maar bescherming bieden en melders begeleiden tot er een oplossing is gevonden.

‘Voor internationals is dat extra belangrijk. Wij ervaren vaker uitsluiting, bijvoorbeeld door informele besluitvorming: de zogenaamde ‘corridor gossip’ waar internationale medewerkers geen deel van uitmaken. Dat is zonde, want zo missen Nederlandse collega’s waardevolle kennis en ervaring van collega’s met een internationale achtergrond. Er zit wel degelijk een cultureel verschil in hoe informatie wordt gedeeld.

‘We hebben behoefte aan een inclusievere en meer democratische universiteit’

‘De Radboud Universiteit is soms onnodig beperkend. Gebouwen sluiten vroeg – na tien uur kun je vaak niet meer naar binnen. Ik heb aan zeven internationale instellingen gewerkt, en overal was toegang altijd mogelijk. Hier is weinig hiërarchie op papier, maar in de praktijk is het behoorlijk top-down. We hebben behoefte aan een meer inclusieve en democratische universiteit.

‘Onze partij ervaart een grote administratieve last aan deze universiteit. De nieuwe regeling voor duurzaam reizen is daar een goed voorbeeld van: via het reisbureau is het duurder dan wanneer je zelf boekt. Geef mensen hun professionele autonomie terug. Wat we echt nodig hebben? Minder regels, minder overhead en meer ruimte voor goed onderwijs en onderzoek.

‘Onze lijst telt dertien mensen uit Nederland en negen andere landen – van promovendus tot hoogleraar. We hopen op drie zetels. Dat zou voor ons al een groot succes zijn.’

Jan Schoone, PON-OR:

‘Het Promovendi Overleg Nijmegen organiseert niet alleen pubquizzen en gala’s voor promovendi, we zitten ook in de medezeggenschap. Via die weg brengen we structurele problemen waar promovendi tegenaan lopen onder de aandacht. Soms kun je beleid vooraf beïnvloeden, soms moet je achteraf bijsturen. Maar het is een effectieve manier om kleine én grote veranderingen te realiseren.

‘Een mooi voorbeeld is ons pleidooi voor een extra verlenging van PhD-contracten bij een zwangerschap. De zwangerschapsverlenging bestond al, maar sinds een aantal jaar wordt ook kolftijd van promovendi gecompenseerd. Dat is een rechtstreeks gevolg van signalen van promovendi die onze fractie heeft opgevangen. Het college van bestuur reageerde enthousiast en heeft het snel ingevoerd.

‘Een andere belangrijke verwezenlijking van onze fractie zijn de exitinterviews. Heel wat promovendi stoppen namelijk vóór hun proefschrift is afgerond. Vaak is er sprake van sociale onveiligheid. Door structureel te vragen naar hun ervaringen – ook als ze positief zijn – krijgen we beter zicht op wat er speelt, en kunnen we ingrijpen. Inmiddels zijn de exitinterviews universiteitsbreed ingevoerd. Daar komt veel nuttige informatie uit naar boven die tot veranderingen op de werkvloer kan leiden.

‘In de komende raadsperiode willen we scherp blijven op de positie van promovendi: of regelgeving eerlijk is, of contractverlenging mogelijk is, of onderwijsbelasting niet uit de hand loopt – vooral in het laatste jaar. De verschillen tussen faculteiten zijn groot op dit vlak. Dat moet in kaart worden gebracht.

‘PON komt niet alleen op voor promovendi, maar ook voor postdocs en junior docenten’

‘Door ziekte, zwangerschap, handicap of extra onderwijstaken lopen promoties vaak uit. Wij vinden dat iedereen die aan een promotie begint, die ook betaald moet kunnen afronden – ook als het meer dan vier jaar duurt. De universiteit heeft er zelf ook baat bij als mensen wél promoveren, daar krijgen ze tenslotte geld voor van de overheid.

‘Als PON komen we niet alleen op voor promovendi, maar ook voor tijdelijk academisch personeel zoals postdocs en junior docenten. Zij doen belangrijk werk, maar leven vaak in onzekerheid. Ze verdienen waardering en goede werkomstandigheden zolang ze aan de universiteit verbonden zijn.

‘Op dit moment hebben we één zetel in de UGV. Dit jaar staan we met z’n drieën op de lijst: Emilia Klebanowski van de rechtenfaculteit, Vera Linke van management en ikzelf. We hopen ditmaal op twee zetels.’

Barbara Müller, Scientists for Future / Scientist Rebellion:

‘Onze partij is ontstaan uit de zorg dat duurzaamheid van de agenda verdwijnt nu bezuinigingen en arbeidsvoorwaarden alle aandacht opeisen. Begrijpelijk, maar zorgelijk. Wij willen dat duurzaamheidsvraagstukken structureel aandacht krijgen, juist nu. De vakbondspartijen richten zich terecht op werkzekerheid, wij vullen dat aan met een focus op klimaat, biodiversiteit en sociale rechtvaardigheid.

‘De Radboud Universiteit zegt duurzaamheid belangrijk te vinden, maar het beleid kan wat ons betreft nog veel ambitieuzer. Wij willen grotere stappen richting duurzame mobiliteit, klimaatvriendelijk voedsel, betere voorlichting en sterkere klimaateducatie. De klimaatcrisis vraagt meer dan intenties: verklaar de klimaatnoodtoestand, en breng de doelstelling voor een energieneutrale campus terug van 2050 naar 2030. En verbreek banden met bedrijven die niet in lijn zijn met het Klimaatakkoord van Parijs.

‘Ook op financieel gebied is verbetering nodig. Wij vinden dat de universiteit duurzaam moet bankieren en verantwoord moet investeren: met het universitaire vermogen kan en móét dat beter.

‘We merken dat medewerkers zich vaak niet veilig voelen om zich uit te spreken over klimaat, op maar zeker ook buiten de campus. Wij willen dat de universiteit expliciet achter medewerkers staat die bijvoorbeeld deelnemen aan klimaatdemonstraties. Professoren moeten, als zij dat willen, ook in toga kunnen demonstreren, net als bij andere gelegenheden.

‘Duurzaamheid is geen one issue. Het raakt aan sociale rechtvaardigheid, inclusie, onderwijs, huisvesting – eigenlijk aan alles’

‘In Nijmegen werken we samen in één groep met Scientists for Future én Scientist Rebellion. Sommige leden zetten zich meer in via beleidskanalen, anderen kiezen voor actie. Binnen de medezeggenschap houden we ons uiteraard aan de regels. Maar we hopen wel scherp het debat te voeren, en duidelijk te maken waarom duurzaamheid in álle beleidsthema’s moet worden meegenomen.

‘Of wij een one-issuepartij zijn? Nee, duurzaamheid is niet one issue. Het raakt aan sociale rechtvaardigheid, inclusie, onderwijs, huisvesting – eigenlijk aan alles. We werken nauw samen met vakbonden binnen de medezeggenschap: zij behartigen de arbeidsvoorwaarden, wij zorgen dat de SDG’s en klimaatdoelen niet vergeten worden.

‘Onze lijst telt tien mensen, van promovendus tot hoogleraar, uit bijna alle faculteiten. We missen alleen een vertegenwoordiger van het ondersteunend personeel. Campagne voeren doen we online, via flyers, posters en vooral door gesprekken met collega’s. Eén zetel is het minimum – maar we mikken op twee of drie.’

*Nick Hartendorf van eenmanspartij Gastvrij Radboud was de afgelopen twee weken met vakantie en daardoor niet beschikbaar voor een interview. De bovenstaande tekst is afkomstig van Hartendorfs kandidatenprofiel en is na publicatie van het artikel toegevoegd.