Vanavond komt Maria Alyokhina, één van de bekendste leden van de Russische punkband Pussy Riot, naar Nijmegen. Wat maakt haar activisme zo'n succes? 'Het is altijd beter om je te verzetten tegen dat wat je onrechtvaardig vindt.'

Ruim vier jaar geleden zat ze nog in een Russische strafkolonie, nu toert ze door Europa. Maria Alyokhina is één van de bekendste leden van Pussy Riot, de feministische en anti-kapitalistische punkband die in 2011 werd opgericht. Via muziek, clips en guerilla-acties zetten de bandleden zich af tegen onrechtvaardigheden binnen en buiten Rusland.

Naar aanleiding van haar nieuwste boek en de gelijknamige voorstelling Riot Days komt Alyokhina vanavond naar Nijmegen. Vox spreekt alvast met politiek filosoof Mathijs van de Sande, die haar in de Stadschouwburg zal interviewen.

Waar kennen we Pussy Riot ook alweer van?

‘Pussy Riot behaalde wereldfaam met hun punkactie in de kathedraal in Moskou, in 2012. De band speelde toen al een tijdje, maar kwam pas echt in het nieuws toen er een rechtszaak naar aanleiding van die actie was gestart. Uiteindelijk zijn twee leden, Maria Alyokhina en Nadja Tolokonnikova, veroordeeld en in strafkolonies terechtgekomen. Dat leverde wereldwijd protest op.

‘Inmiddels maken ze nog steeds muziek en clips waarin ze maatschappelijke thema’s aankaarten. Je ziet wel dat het steeds gelikter is hoor, maar ze zijn nog steeds een actiegroep. Een bekende clip is bijvoorbeeld Make America Great Again, die als reactie op de verkiezing van Donald Trump is gemaakt. En ze gaan ook door met actievoeren: tijdens het WK voetbal in Moskou renden Pussy Riot-leden nog het voetbalveld op tijdens de finalewedstrijd.’

Zijn hun acties vooral op Rusland gericht?

‘De thema’s zijn niet specifiek Russisch, maar hebben vaak wel een bijzondere Russische dynamiek. Denk bijvoorbeeld aan thema’s als het patriarchaat, politieonderdrukking en vrijheid van meningsuiting: hier kennen we die problemen net zo goed, maar in Rusland komen ze wat sterker naar voren.’

Streaken op het WK en punkoptredens geven in de kerk levert natuurlijk veel media-aandacht op, maar wat bereiken ze er verder mee?

‘Inmiddels hebben ze een heel internationaal podium. Zo kunnen ze nieuwe thema’s op de agenda zetten, óók buiten Rusland. Hun acties zijn een soort spiegel: ze laten zien dat de dingen die wij alleen aan Rusland toeschrijven, hier net zo goed gebeuren. Door daar clips over te maken en tegen te protesteren, inspireren ze andere mensen ook weer tot actie.’

Je doet zelf onderzoek naar activisme. Wat vind jij zo interessant aan Pussy Riot?

‘Pussy Riot is een actiegroep die heel Russisch en tegelijkertijd heel internationaal is. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze beïnvloed zijn door grote Russische denkers en het Orthodoxe Christendom. Maar tegelijkertijd zijn ze ook hartstikke internationaal, en spelen ze handig in op de massamedia. In 2015 zaten ze zelfs nog in een aflevering van House of Cards.

‘Alyokhina laat je zien dat je altijd iets kunt doen’

‘Bedenk je daarnaast eens: hoe kan het dat een groep zonder institutionele macht erin slaagt om zo’n wereldpodium voor zichzelf te creëren? In eerste instantie waren die vrouwen helemaal geen invloedrijke mensen, maar inmiddels heeft bijna iedereen wel eens van Pussy Riot gehoord. Ze voeren actie op een manier die veel mensen aanspreekt. Of dat nou over feminisme of over het gevangenisapparaat gaat.’

Waarom moeten studenten vanavond komen luisteren?

‘Om te ontdekken hoe activisme werkt, ook achter de schermen. Hoe is het bijvoorbeeld om in een Siberisch kamp terecht te komen voor de muziek die je maakt? Maria Alyokhina geeft daar antwoord op. Ze laat je zien dat je altijd iets kunt doen. Zelfs in de gevangenis startte ze nog procedures tegen de mensen die haar onheus bejegenden. Wat mij betreft is dat de interessantste les die ze ons leert: ook als het slimmer lijkt om je te voegen, is het altijd beter om je te verzetten tegen dat wat je onrechtvaardig vindt.’

The Political Activism of Pussy Riot is vanavond om 19.30 uur de Stadsschouwburg. Er zijn nog kaartjes te koop.