Mireille Hildebrandt, hoogleraar ICT en Rechtsstaat, houdt donderdag haar oratie over het functioneren van de rechtsstaat in de cyberspace. Kruisbestuiving tussen deze twee vakgebieden komt niet vaak voor, maar wordt wel steeds belangrijker, want we worden al surfende op het internet constant gemanipuleerd en bekeken.

Er kijkt iets of iemand over je schouder mee als je aan het internetten bent. Bedrijven als Google en Facebook registreren alles. Elke site die je bezoekt en elke link waar je op klikt wordt opgeslagen. Op basis daarvan wordt er een profiel van je opgemaakt. Wat wij hiervan merken? Niet veel. Aan de hand van jouw profiel wordt bepaald welke advertenties tijdens het surfen worden weergeven en welke suggesties bovenaan een zoekopdracht verschijnen. Is het erg dat Google en Facebook ons controleren? Is het niet juist handig dat Google rekening houdt met onze persoonlijke voorkeuren?

Goedkope vluchten
Mireille Hildebrandt vindt dat we hier niet te licht over moeten denken. Wat de internetbedrijven doen is inderdaad vaak functioneel, maar het gaat haar om het principe. ‘Google en Facebook houden allerlei informatie bij over hun gebruikers. Hoe ze dit precies doen en waarvoor ze het gebruiken, is niet openbaar. In wezen kunnen internetbedrijven die informatie ook misbruiken‘, aldus Hildebrandt. ‘Stel je een zakenvrouw voor, die regelmatig vluchten boekt via een website. Na een tijdje blijkt uit haar ‘internetprofiel’ dat geld voor haar geen rol speelt. Het gevolg: de zoekmachine van de ticketsite kiest er voor de goedkoopste vluchten niet te laten zien, terwijl die zakenvrouw dat niet doorheeft. Dat is niet verboden in Nederland. Maar wat als een vrouw solliciteert naar een baan en op basis van zo’n internetprofiel niet wordt aangenomen, omdat er een grote kans is dat zij binnenkort zwanger raakt? Dat is wél verboden discriminatie en op dit moment kunnen we níet controleren of zulke dingen gebeuren.’

Ondermijning van onze wetten
Hildebrandt doet intussen al acht jaar onderzoek naar gebruik en misbruik van dit soort ‘digitale personalisering’. Ze bevindt zich daarmee op het raakvlak van informatica en recht. Een zeldzame combinatie, die wel steeds relevanter wordt in het digitale tijdperk. ‘Mijn stelling is: juristen en politici moeten zich meer bezig gaan houden met nieuwe digitale technologie, omdat die een aantal grondrechten die we hebben ondermijnt. Daar gaat iedere burger op een gegeven moment last van krijgen.’ /Joep Sistermanns

De oratie van Mireille Hildebrandt, getiteld ‘De rechtsstaat in cyberspace?’, zal op donderdag 22 december om 15:45 uur plaatsvinden in de aula van de Radboud Universiteit.