Tussen 6 en 12 maanden ontwikkelen normale baby’s het vermogen om een beeld in het geheugen vast te houden zonder het daadwerkelijk te zien: objectpermanentie. De lakmoesproef om deze vaardigheid vast te stellen is om eerst een speeltje aan junior te laten zien en het vervolgens te verstoppen, onder een doek bijvoorbeeld. Het kind mag zien dat iemand het object van verlangen wegmoffelt. Als koterlief het voorwerp vervolgens zoekt, beschikt het over objectpermanentie. Doorziet hij/zij deze goocheltruc nog niet, dan begint het doorgaans domweg met iets anders te spelen. Zo van: als je iets niet ziet, is het er eenvoudigweg niet.

Is de objectpermanentie er bij het verafgood minimensje eenmaal ingeramd, dan kan er vervolgens verder worden gewerkt aan het fijnslijpen van de voor het overleven zo bitter broodnodige wisselwerking tussen empirie, ratio en metareflectie. Want begrijpen dat er waarneembare dingen zijn ook zonder dat je ze per se direct en continue waarneemt, is welbeschouwd de kwintessens van ons bestaan. De bijl van beul is niet weg is als hij achter de rug wordt gehouden.

Kortom, wie rond zijn eerste volbrachte levensjaar niet stilaan door begint te krijgen dat dingen er ook kunnen zijn zonder directe visuele input, krijgt het zwaar. Althans, zou je denken. De afgelopen week is me duidelijk geworden dat dit niet het geval hoeft te zijn. Zonder al te veel objectpermanentie kun je het zelfs tot probleemloos door het curriculum fietsende student schoppen.

Voor een niet nader genoemde, maar vrij exacte, naar verluidt zelfs mensenlevens reddende studie, moet je van mij in korte tijd niet alleen theorie over hoe je menselijk gedrag in een wenselijke richting kunt sturen in je kop stampen, maar ook in praktijk brengen. Bijvoorbeeld in een kortlopend projectje waarin je het Elaboration Likelihood Model toepast op een nader te bepalen cohort lieden dat het niet zo nauw neemt met hun gezondheid. Wanneer zijn dergelijke ogenschijnlijk onverbeterlijke sujetten daadwerkelijkheid bereid hun funeste rook-, drink- of paargedrag bij te stellen?

Je zou denken dat de studiebollen in kwestie doorhebben dat als je het probleem bij een kleine focusgroep nadrukkelijk hebt vastgesteld, het niet plotsklaps blijkt te zijn verdampt als je geen respons krijgt op de honderden mailtjes die je, min of meer at random, de wijde wereld in hebt gestuurd om dat gesignaleerde probleem verder in kaart te brengen.

Wetenschap begint bij observeren. Vervolgens abstraheer je van de waarneming en kom je tot theorie. Vervolgens kun je je echter niet van je opgelegde taak kwijten door eenvoudigweg op de knop te drukken. Ga als de wiedeweerga weer terug naar de concrete driedimensionale objecten. Grijp ze bij de kladden, hoe graag ze zich ook verstoppen.