‘Geloof hoort óók thuis op de universiteit’
-
Campus van de Radboud Universiteit. Foto: Dick van Aalst
OPINIE – Gebedsruimtes op de campus vormen geen bedreiging voor de academische gemeenschap. Dat schrijven studenten van de Moslimstudentenvereniging, de Christelijke Studentenverenigingen en de Universitaire Studentenraad in een gezamenlijke opiniebijdrage. ‘Ze zijn juist een essentieel onderdeel van een echte inclusieve, diverse en open universiteit.’
Afgelopen week verscheen er een opiniestuk waarin werd gepleit voor het verwijderen van gebedsruimtes aan de Radboud Universiteit. Volgens de auteur zouden deze ruimtes het seculiere en progressieve karakter van onze universiteit ondermijnen. Hij noemt ze zelfs “patriarchaal” en “middeleeuws” – harde woorden voor ruimtes die in de praktijk uitsluitend dienen als een plek om rust te vinden en spirituele verdieping te ervaren.
Als religieuze studenten en de Universitaire Studentenraad zetten wij ons in voor alle studenten op onze campus, en willen we met klem betogen dat gebedsruimtes geen bedreiging vormen voor de academische gemeenschap, maar juist een essentieel onderdeel zijn van een écht inclusieve, diverse en open universiteit.
Neutraliteit
Een terugkerende denkfout in het debat over religie in het onderwijs is dat “seculier” automatisch vrij van religie betekent. Maar een seculiere universiteit is er niet om religie te weren – ze is er om geen voorkeur te geven aan één levensbeschouwing. Het publieke karakter van een universiteit vereist juist dat álle vormen van overtuiging – religieus én niet-religieus – bestaansrecht hebben binnen de academische gemeenschap.
Neutraliteit betekent dat een universiteit zich onthoudt van het voorschrijven van wat ‘normaal’ zou moeten zijn. Het betekent niet dat zij religieuze expressie moet verbieden of verbergen. Een universiteit die zichzelf ‘inclusief’ en ‘open-minded’ noemt, maar de leefwereld van duizenden gelovige studenten niet erkent, mist haar eigen idealen.
Katholieke wortels
In het geval van de Radboud Universiteit is het bijzonder tegenstrijdig en ironisch om religieuze expressie te problematiseren. Religieuze aanwezigheid problematiseren op een universiteit die zélf op religieuze gronden is gebouwd, getuigt van opvallend weinig historisch besef. Deze universiteit is geen neutrale, seculiere instelling in de strikte zin van het woord, maar een bijzondere universiteit met een uitgesproken katholieke geschiedenis en identiteit.
Hoewel de universiteit vandaag de dag zichzelf niet meer als katholiek identificeert, zijn deze katholieke wortels nog altijd zichtbaar in symboliek, geschiedenis en waarden. Dat maakt het des te belangrijker om gelijke ruimte te bieden aan studenten en medewerkers van andere denominaties en religies en het praktiseren hiervan te faciliteren. Het erkennen van deze behoefte is geen breuk met de zogenaamd seculiere traditie van de universiteit, maar juist een voortzetting van haar oorspronkelijke missie: ruimte creëren voor wie elders vaak uitgesloten wordt.
Gebedsruimtes
Voor veel studenten en medewerkers – moslims, maar ook christenen, joden, hindoes, boeddhisten – is bidden geen optionele activiteit, maar een essentieel onderdeel van hun dagelijks leven. De mogelijkheid om dit in een rustige, veilige en neutrale ruimte te doen, is geen ‘luxe’, maar een basisvorm van erkenning. Het is vergelijkbaar met het voorzien in stilteruimtes voor studenten en medewerkers met functiebeperkingen.
Een gebedsruimte vraagt bovendien niets van anderen dan verdraagzaamheid. Er is geen actieve deelname vereist, enkel het respecteren van de ruimte die geloof in rust mogelijk maakt – ver weg van publieke onrust of onbegrip. Als we als samenleving gezamenlijk roepen dat iedereen zichzelf mag zijn, dan hoort daar ook bij dat mensen hun geloof kunnen praktiseren op een manier die past bij hun identiteit.
Geen onderdrukking
De scheiding tussen mannen en vrouwen is geen onderdrukking, maar een vrije keuze. De auteur van het eerdere opiniestuk bekritiseert de fysieke scheiding tussen mannen en vrouwen in gebedsruimtes, en noemt dit zelfs “oerconservatief” en “patriarchaal”. Hiermee wordt echter volledig voorbijgegaan aan de religieuze autonomie van moslims – vooral die van moslimvrouwen – die zich in zo’n setting juist het meest veilig en comfortabel voelen. De aanname dat scheiding altijd onderdrukking betekent, getuigt vooral van een beperkte blik.
Het is uiterst arrogant om als man van buitenaf te bepalen wat ‘vrijheid’ of ‘gelijkwaardigheid’ zou moeten betekenen voor (moslim)vrouwen. Het gemak waarmee vrouwen – die zich juist veilig, gerespecteerd en verbonden voelen in een gebedsruimte die hun religieuze waarden weerspiegelt – worden afgedaan als onderdrukt, is ronduit denigrerend en getuigt van een vorm van arrogantie die niet thuishoort in een open samenleving. Het is een blinde vlek die zich vaak voordoet in liberale discussies: het onvermogen om verschil te verdragen. Echte gelijkwaardigheid vraagt niet om uniformiteit, maar om het lef om ruimte te geven aan keuzes die niet de jouwe zijn.
Dat moslims liever apart bidden is géén zwaktebod, maar een zelfgekozen vorm van spirituele rust. Wie dat afdoet als achterhaald, miskent de stem van gelovige studenten en reduceert hun religieuze ervaring tot een ideologisch probleem.
Geen tegenpolen
Geloof en wetenschap hoeven geen tegenpolen te zijn. Het idee dat bidden haaks zou staan op academische neutraliteit, is een te nauwe interpretatie van wat een universiteit zou moeten zijn. De academische wereld hoort juist ruimte te bieden voor ontmoeting tussen overtuigingen – wetenschappelijk, filosofisch, én religieus. Geloof en wetenschap zijn geen tegenpolen, maar maken allebei deel uit van de menselijke zoektocht naar waarheid en betekenis.
‘De vraag is niet of gebedsruimtes passen binnen een moderne universiteit. De echte vraag is: voor wie is die universiteit er?’
We hoeven niet allemaal te geloven, maar we kunnen wél allemaal erkennen dat voor velen geloof een bron is van kracht, veerkracht en reflectie – precies de waarden die het hoger onderwijs óók probeert te versterken.
De vraag is niet of gebedsruimtes passen binnen een moderne universiteit. De echte vraag is: voor wie is die universiteit er? Willen we een leeromgeving creëren waar studenten zich thuis voelen, ongeacht hun achtergrond en levensbeschouwing? Of verwachten we dat studenten zich eerst ontdoen van hun religieuze identiteit voordat ze welkom zijn?
Als religieuze studenten en Universitaire Studentenraad pleiten wij voor een universiteit die haar studenten in al hun dimensies erkent – als kritische denkers, als zoekenden, en als gelovigen. Wij vragen niet om concessies, maar om de ruimte die we verdienen: de ruimte om onszelf te zijn. Letterlijk en figuurlijk.
Deze bijdrage werd geschreven door Dounia Bourich van de Moslimstudentenvereniging Nijmegen, Isabelle Scholte van de Koepel der Christelijke Studentenverenigingen Nijmegen en door Sven Braster van de Universitaire Studentenraad.
just a human schreef op 22 april 2025 om 13:36
Goede reactie op Milos! Chapeau.
Milos-scepticus schreef op 22 april 2025 om 14:00
Hulde!!
Student FdM schreef op 22 april 2025 om 14:31
Ik snap de argumentatie en vind het interessant om de andere kant van het debat te lezen.
De vraag die na het lezen van dit opiniestuk bij me opkomt is de vraag of de universiteit verantwoordelijk is / dient te zijn voor het uitoefenen van religie. Iets wat in mijn ogen een privé-aangelegenheid is – en de universiteit heeft niet als functie privé-aangelegenheden te faciliteren.
Zoals ik al zei is het een vraag, ik ben vatbaar voor argumenten voor en tegen!
Om af te sluiten vind ik de vergelijking van gebedsruimtes met stilteruimtes voor mensen met functiebeperkingen tricky. Functiebeperkingen zijn geen keuze, religie (willen uitoefenen) wel.
Student FNWI schreef op 22 april 2025 om 15:57
Een wc-bezoek is ook een prive-aangelegenheid, die worden ook gefaciliteerd door de universiteit. Natuurlijk is de wc gebruiken iets wat ieder persoon fysiologisch moet, maar voor iemand die religieus is, is er wel een ‘must’ om bv 5x per dag te bidden, wat ongeveer dezelfde orde van grootte is als hoevaak je de wc gebruikt. Ik snap dat het allemaal anders is, maar als universiteit ben je er ook om inclusief te zijn naar je studenten en medewerkers en hen tegemoet te komen lijkt mij. Niets mis mee om dit te faciliteren, mijns inziens.
Hoe dan ook bedoel ik alleen maar te zeggen, puur dat iets een prive-aangelegenheid is vind ik niet een reden dat een universiteit dat niet hoort te faciliteren.
Pieter schreef op 23 april 2025 om 09:11
@Student FNWI
Uitsluitend oerconservatieve moslims willen 5 keer per dag op vaste tijden bidden. Een grote meerderheid van de moslims bidt niet, minder vaak of past z’n tijden aan.
Wie Islamitische gebedsruimtes faciliteert, faciliteert de politieke Islam en die heeft in een open en vrije samenleving niets te zoeken.
Isabelle Scholte schreef op 23 april 2025 om 10:28
Dank voor het reageren. Het vergelijken van gebedsruimtes en stilteruimtes is geen keuze van ons geweest. Op de RU zijn er (behalve de studentenkerk) officieel alleen stilteruimtes, deze kunnen worden gebruikt zowel om te ontprikkelen bij een functiebeperking als voor gebed. Daarnaast is het uitoefenen van religie niet een keuze, in het geval dat je gelovig bent is gebed als voeding voor de geest en ziel. Wat betekent dat het net zo noodzakelijk voor je bestaan is als eten en drinken voor je lichaam is. Als je meer wilt weten of het hier eens over wilt hebben, voel je gerust vrij om een mailtje te sturen!
just a human schreef op 23 april 2025 om 19:54
@Pieter
5x per dag op tijd bidden is niet iets van oerconservatieve moslims of politieke islam…
Basis van de islam zijn de 5 zuilen. De eerste zuil is het geloof in God en de tweede is het gebed.
Elke dag bidden zit dus letterlijk in de basis van de islam en is niet iets van een oerconservatieve overtuiging of iets dergelijks.
Pieter schreef op 24 april 2025 om 11:49
@just a human
Goed lezen wat ik schrijf.
Ik heb het niet over elke dag bidden, maar over vijf keer per dag bidden op vaste tijden en daar niet flexibel in willen zijn. Alleen oerconservatieve moslims doen dat.
Paula schreef op 29 april 2025 om 11:16
@Pieter
Misschien handig om de regels van het geloof te bestuderen. Nogmaals er zijn vijf zuilen in islam. Voelde je aan de eerste, wat is dat je letterlijk uitspreekt dat je gelooft in Allah en Zijn profeet Muhammad, dan ben je een moslim. De andere zuilen zijn de belangrijkste plichten van een moslim die iemand een moslim maakt. Want gelijk als tweede zuil wordt benoemd dat je 5x per dag moet bidden. Niet alleen “bidden”. Het is 5x per dag.
Laten we 1 ding duidelijk hebben. Islam geeft aan, de mens is niet perfect. Daarom kunt u concluderen dat de mens niet op de perfecte manier islam kan representeren. Enkel het geloof zelf, de ideologie, die is perfect in de zin van: alleen dàt kan zichzelf goed representeren.
Om te zeggen ja moslims doen dit moslims doen dat, en dat als normaal te beschouwen, klopt niet volgens de hele ideologie. Dat is niet hoe de logica ervan werkt. Als u beweert dat als de algemene moslim niet 5x per dag bid dat dat normaal is en de rest “oerconservatief” dan klopt dat niet. Want nogmaals, dat past niet in de logica van de ideologie.
Als de religie zelf aangeeft dat de eerste plicht van de moslim is om 5x per dag te bidden via de manier waarop is aangegeven dat hoort, dan is dat de algemene gang van zaken. Zelfs als “meerderheid” er niet zich aan zou houden.
Het valt echt te adviseren om meer onderzoek te verrichten naar de ideologie zelf, ipv alleen het effect dat het heeft op mensen. Want het woord “oerconservatief” is geen algemeen vaak gebruikte term, maar het gebruik wordt meer toegepast op basis van subjectieve ervaringen.
Emir Acar schreef op 22 april 2025 om 15:55
Beste,
Allereerst bedankt voor de reactie en mooi om te zien dat je voor beide open staat. Ik begrijp het punt van jou over de vraag of universiteiten gebedsruimtes moeten faciliterende of niet.
En mijn antwoord is ja! Hoewel religieuze overtuiging inderdaad een individueel keuze is, is het recht om die keuze uit te oefenen een fundamenteel mensenrecht. Universiteiten (en dan zeker een zoals de RU) positioneren ze zich vaak als een inclusieve plek waar allerlei vormen van diversiteit wordt erkend en gefaciliteerd. Door gebedsruimtes aan te bieden, erkent de universiteit de sociale en culturele realiteit dat religie voor veel studenten en medewerkers een wezenlijk onderdeel van hun identiteit is. Het faciliteren van zo’n ruimte betekent niet dat de universiteit religie actief promoot, maar dat ze een veilige, neutrale plek biedt waar mensen hun persoonlijke overtuigingen kunnen uiten zonder anderen te belasten. Zo hebben we bijvoorbeeld ook studentenverenigingen met een religieuze achtergrond. Het aanbieden van gebedsruimtes draagt juist bij aan een inclusieve en veilige plek om ons religie uit te oefenen. Voor de waarden waar deze (nota bene katholieke) universiteit voor staat is het aanbieden van gebedsruimtes een belangrijk onderdeel.
De column over het afschaffen van gebedsruimtes is puur provocerend en in strijd met de waarden van de universiteit. Zulke gedachten en uitspraken zijn gevaarlijk voor deze universiteit.
Ik hoop dat ik mijn standpunt goed heb kunnen toelichten :).
G schreef op 22 april 2025 om 16:45
Ontzettend mooi stuk, chapeau!
Student religiewetenschappen schreef op 23 april 2025 om 08:15
Helemaal eens! Dit stuk verdiend ook minimaal 40+ reacties, maar dan allemaal positief en hartverwarmend.
Dat zou in ieder geval de schrijvers van dit stuk een hart onder de riem steken en ze hopelijk het gevoel geven dat ze gehoord en gewaardeerd worden.
Ik heb het in ieder geval met veel blijdschap gelezen.
Isabelle Scholte schreef op 23 april 2025 om 10:29
Wat een ontzettend lieve reactie, dit doet ons heel goed!
Isabelle Scholte schreef op 23 april 2025 om 10:30
Wat een ontzettend lieve reactie, dankjewel daarvoor!
SS schreef op 23 april 2025 om 17:22
Volgens mij komt het zelden voor dat een stuk op de onderhavige manier van tafel wordt geveegd. Het betoog legt overtuigend bloot waarin het vorige stuk tekortschiet.
Pepperoni schreef op 23 april 2025 om 20:37
Het meest bijzondere vind ik nog dat we het in de 21e eeuw aan een wetenschappelijke instelling überhaupt over religie moeten hebben. Virtual Irreality.
paul voestermans schreef op 24 april 2025 om 11:57
Als geloven aan kwaliteitscriteria wordt gekoppeld verdwijnen sommige eisen vanzelf:
https://cultpsy.wordpress.com/2022/08/27/geloven-wat-is-dat/
M.Sommers schreef op 24 april 2025 om 20:40
Hoezo is het scheiden van mannen van vrouwen “een vrije keuze”? Inderdaad: de Radboud universiteit is oorspronkelijk gesticht als (eerste) Katholieke universiteit waarin vrouwen en mannen gelijkwaardig konden en kunnen studeren, samen en niet gescheiden. Gaat de uni de klok terugdraaien naar de middeleeuwen?
Whoppel schreef op 27 april 2025 om 21:33
Snappen dat een voorheen Katholieke Universiteit gebeds/stilteruimtes aan wil bieden doe ik volledig. Waar het voor mij echter scheef gaat, is dat er gescheiden gebedsruimtes voor mannen en vrouwen zijn. We leven hier nog steeds in Nederland en m.i. is het niet aan een universiteit, welke dan ook, om in deze mate een geloof van buiten ons land en onze Europese normen en waarden te faciliteren. Als men zich er eens meer over zou buigen wat er allemaal in de koran staat, en welke rol een vrouw daarin toebedeeld krijgt, zou menigeen zich achter de oren de krabbelen. Althans, dat zou men moeten doen. En daarna dan besluiten om de gelijkheid tussen man en vrouw (waar wij hier al heel erg lang aan gewerkt hebben en er nog veel in te winnen is voor vrouwen), zwaarder te laten wegen dan een geloof waarin de ongelijkheid van man en vrouw geprezen en gepredikt wordt.
Daar mag men vrij in zijn om dat te geloven, maar dat hoeft niet door een publieke instelling ondersteund te worden
Mens schreef op 28 april 2025 om 12:13
Stapje voor stapje wordt onse mooie cultuur gecorrodeerd door Islamitische geloofsovertuiging. Wat is de volgende stap op de uni? Gebedsomroep via luidsprekers? Islam is heel goed in opkomen voor zichzelf als minderheid, maar zodra ze in meederheid zijn vervallen de rechten voor andere minderheden volledig. Triest