Het Erasmusplein, het Radboud Sportcentrum en de faculteitsgebouwen moeten het kloppend hart van de toekomstige campus worden. Dat blijkt uit het nieuwe campusplan van de universiteit. Het Berchmanianum, de Comeniusgebouwen, de aula en andere gebouwen staan op de nominatie om afgestoten te worden.

De renovatie van het Linnaeusgebouw (de collegezalen naast het Huygensgebouw), het verkopen van het Spinozagebouw en de renovatie van het Erasmusgebouw staan als eerste punten op de actielijst die voortvloeit uit het nieuwe campusplan met titel ‘Meer campus, minder meters’. Maar in de nieuwe visie op de campus in de komende tien jaar staan nog veel meer maatregelen die zijn ingegeven door dalende studentencijfers, bezuinigingen en efficiënter werken.

‘De behoefte aan ruimte loopt terug en het is de verwachting dat dit doorzet’, zegt hoofd Campus Development Koen Fleuren. ‘We kunnen op termijn 25 procent besparen op kantoorruimte door efficiënter gebruik en omdat we met minder mensen zijn.’

De universiteit kan flink bezuinigen als leeggekomen gebouwen daarna worden afgestoten. De opstellers van het campusplan hebben hiervoor gekeken naar gebouwen aan de randen van de campus. Dan komen Comeniuslaan 2, 3 en het Aulagebouw in aanmerking, net als de Mercatorgebouwen (rond het Huygensgebouw) en het Berchmanianum. Mocht de krimp niet doorzetten dan kan dit nog veranderen.

Het vorige campusplan dateert van 2022. Dat er drie jaar later alweer een nieuw campusplan ligt, heeft te maken met de financiële situatie en de dalende studenten- en medewerkersaantallen. Tegelijkertijd moeten enkele gebouwen snel gerenoveerd worden.

Erasmusplein

In vergelijking met het vorige campusplan wordt de campus compacter. Centrale plek in het nieuwe plan is het gebied rond het Erasmusplein (UB, Erasmusgebouw, Gymnasion) dat de schakel moet vormen tussen het zuidelijke en oostelijke gedeelte van de campus. In dit gebied wordt in de toekomst ook de plek voor academische plechtigheden gezocht.

Centrale plek in het nieuwe plan is het gebied rond het Erasmusplein.

Het Erasmusgebouw is beeldbepalend en van ver herkenbaar, aldus Koen Fleuren. Het campusplan voorziet in een grondige renovatie van het gebouw. Ook de faculteitsgebouwen (Grotius-, Maria Montessori-, Elinor Ostrom- en Huygensgebouw) blijven in gebruik, omdat ze specifiek ontworpen zijn als gebouwen voor onderwijs en onderzoek.

Spinozagebouw

Het leegstaande Spinozagebouw wordt zeker afgestoten. Het gebouw gaat gebruikt worden voor betaalbare studentenhuisvesting. ‘Bij voorkeur in samenwerking met SSH&’, aldus het campusplan. Enkele jaren geleden was het nog de bedoeling dat op deze plek een nieuwbouw voor geesteswetenschappen zou verrijzen. Dat plan is van de baan. De faculteiten der Letteren en Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen komen terug in een gerenoveerd Erasmusgebouw.

Andere gebouwen die snel afgestoten kunnen worden, zijn de oude manege ter hoogte van de Hortus en voormalig kinderdagverblijfgebouw De Gele Vlieger, achter het Huygensgebouw. Mercator II zou in 2027 verkocht kunnen worden.

Na 2030 kunnen daar Comeniuslaan 4 en 6 bijkomen. Die worden nu nog gebruikt voor digitaal toetsen. ‘In tentamenperiodes zijn er over het algemeen geen colleges dus dan zou je de collegezalen kunnen inzetten als toetslocatie’, aldus ontwikkelmanager Ferry Soetekouw van Campus Development. ‘Er moeten dan nog wel aanpassingen worden gedaan. Uiteindelijk krijgen de studenten dezelfde faciliteiten als nu maar dan op een andere plek.’

Volgens Soetekouw zijn de gebouwen aan de Comeniuslaan, waar ook de aula aan ligt, mede in beeld gekomen omdat ze behoren tot de gebouwen ‘aan de rand van de campus, die inefficiënt zijn of slecht scoren op het gebied van duurzaamheid en waar onderhoudstechnisch het nodige aan schort.’

Berchmanianum

Opvallend is de optie om het Berchmanianum na de renovatie van het Erasmusgebouw in 2030 af te stoten. Het academiegebouw is pas zeven jaar in gebruik door de universiteit en huisvest het college van bestuur en vele ondersteunende diensten. De kapel wordt gebruikt voor diploma-uitreikingen. Gebruikers en functies zouden volgens het plan kunnen worden verplaatst naar het Erasmusgebouw.

De universiteit heeft veel kosten gemaakt om het Berchmanianum te transformeren van klooster naar kantoor. Koen Fleuren: ‘Maar dat heeft de waarde van het gebouw en de omgeving ook echt vergroot. De toekomst moet uitwijzen of het gebouw daadwerkelijk wordt afgestoten. Mogelijk hebben we het campusplan tegen die tijd al moeten bijstellen als gevolg van nieuwe ontwikkelingen. Maar met de huidige inzichten hebben we het gebouw niet meer nodig na de renovatie van het Erasmusgebouw.’

Bij het afstoten van gebouwen hanteert het campusplan de opties slopen, verhuren of verkopen. Vooral verhuur is een belangrijke optie als toekomstig ruimtegebruik onduidelijk is. Koen Fleuren: ‘We moeten tien jaar vooruitkijken, maar we hebben geen glazen bol. Wanneer onduidelijk is wat er in de toekomst gaat gebeuren, kun je beter tijdelijk verhuren en kijken hoe de situatie zich ontwikkelt.’

In alle opties blijft de grond in bezit van de Radboud Universiteit. Verkoop van gebouwen gaat in combinatie met erfpacht.

Onderhoud

Dat het afstoten van enkele gebouwen pas na 2030 op de agenda staat, heeft te maken met tijdelijke huisvesting tijdens twee grote renovaties. Zowel het Erasmusgebouw als het Huygensgebouw moeten worden gerenoveerd. De vele gebruikers worden tijdelijk in andere gebouwen op de campus gehuisvest. Dat kan in Mercator 1 zijn of TvA 1, maar ook andere gebouwen komen in aanmerking binnen het zogenaamde ‘schuifplan’.

De krappe financiële situatie van de universiteit zorgt ervoor dat zichtbare gebreken aan gebouwen niet altijd meer hersteld zullen worden.

De krappe financiële situatie van de universiteit zorgt ervoor dat zichtbare gebreken aan gebouwen niet altijd meer hersteld zullen worden. In het Campusplan wordt dit meerdere keren als volgt benoemd: “Gebreken mogen in deze periode ontstaan en zichtbaar zijn.” Ferry Soetekouw licht toe: ‘In een ideaal scenario hadden we meer middelen beschikbaar gehad. We hebben ervoor gekozen om niet overal grootschalig te renoveren, maar te investeren in duurzaamheid en in slimme, efficiënte oplossingen.’

Gevolgen

Het campusplan betekent voor sommige medewerkers dat ze ergens in de komende jaren van werkplek moeten verhuizen. Soms zelfs meer dan eens. Studenten en docenten gaan ook overlast ervaren van het onderhoud aan het Linnaeusgebouw, aldus Ferry Soetekouw. ‘Dat wordt gedaan in een tweede semester wanneer er minder colleges zijn. Van februari tot juli, met uitloop in de zomervakantie. Maar het zou kunnen dat colleges worden opgeschoven naar de randen van de dag of week, of digitaal worden gegeven.’ Het nu nog kale, betegelde plein voor het Linnaeusgebouw wordt meegenomen in de renovatie en wordt groener en prettiger.

Een van de grote doelen van het plan is om onderwijsruimtes efficiënter in te zetten. Opleidingen betalen immers zaalhuur per stoel; waardoor het duur is om grote zalen voor kleine groepen te huren. Als de opkomst bij een college binnen een semester fluctueert, is het ook een optie om tijdens een collegereeks te wisselen van locatie. Koen Fleuren: ‘Dat vraagt wel wat van de roosteraars en docenten, maar het is een stuk efficiënter en biedt kansen voor andere gebruikers.’

Cultuuromslag

De opstellers van het campusplan zien veel kansen in een compactere campus. ‘Ik wil benadrukken dat we mensen niet van de campus af willen krijgen’, zegt Suzanne Vahl, directeur Campus & Facilities. ‘De nieuwe strategie van de universiteit draait om verbinden en ontmoeten. Daar is ook dit campusplan op gericht. Het nu al goed gebruikte gebied rond de UB, Radboud Sport en Cultuur centrum (RSC) en Erasmusplein wordt een levendig centrum en daaromheen komen universiteitsgebouwen waar het om onderwijs en onderzoek draait. We willen ook de openingstijden van gebouwen aanpassen op de functies. Die kun je uitbreiden in het centrale deel, terwijl die in de universiteitsgebouwen worden verbonden aan de tijden waarop er onderwijs en onderzoek plaatsvindt.’

‘We willen ook de openingstijden van gebouwen aanpassen op de functies’

Ferry Soetekouw: ‘Dat wil niet zeggen dat alle activiteiten in het centrum plaatsvinden. We kunnen altijd opschalen en evenementen organiseren in bijvoorbeeld het Grotius- of Huygensgebouw. Het is belangrijk om een cultuuromslag te realiseren. Door meer te delen en ruimtes slimmer te benutten, willen we samenwerking en ontmoeting tussen verschillende groepen stimuleren.’

Suzanne Vahl: ‘Dat zag je al gebeuren bij de zomersluiting van gebouwen. Naast dat het ongemak met zich meebracht, was het positieve effect dat het leidde tot andere ontmoetingen en dat mensen andere plekken leerden kennen.’

Studentenwoningen op de campus en de daarbij horende voorzieningen moeten, tot slot, bijdragen aan een levendigere campus. Het zal een plek zijn waar niet alleen studenten en medewerkers, maar ook externe partners elkaar kunnen ontmoeten, ook buiten kantooruren, benadrukt Koen Fleuren. ‘We willen onze kwaliteiten, waaronder het groen op de campus naar voren laten komen. Het moet een plek zijn waar mensen graag willen verblijven.’