Aankomend weekend is de opening van De Oversteek. De nieuwe brug over de Waal is ook de plek waar Amerikaanse soldaten in 1944 de rivier bedwongen om Nijmegen te bevrijden. De veteranen en nabestaanden worden vrijdag als gasten verwelkomd met een symposium met inbreng van de afdeling Amerikanistiek van de universiteit. Vox blikt in een drieluik vooruit op de opening van de nieuwe brug. Vandaag: een herinnering aan de oorlog.

De oversteek ging niet zonder slag of stoot en achtenveertig soldaten vonden de dood. Als eerbetoon bevat de brug een kunstwerk met achtenveertig duo’s lantaarnpalen die ’s avonds paarsgewijs oplichten. Professor Hans Bak, hoogleraar Amerikaanse literatuur en Amerikanistiek, hoopt dat De Oversteek bijdraagt aan de herinnering van de gevallen helden. ‘Verschillende soorten herinneringen moeten een plaats krijgen in de maatschappij. Het is voor ons interessant hoe de Amerikaanse (en Canadese) rol in de bevrijding wordt herinnerd.’ In het symposium behandelt Bak de rol van Canada tijdens de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. ‘Vanaf november 1944 tot ver in 1945 hielpen Canadese soldaten met de bewaking en controle van de stad’, vertelt hij. ‘Bijzonder zijn ook de kunstenaars die zij meebrachten, waaronder dichters. Helaas is hun aanwezigheid niet erg bekend. De Amerikanen brachten anderzijds jazz-invloeden naar Nederland.’ Tijdens het symposium zal hij meer vertellen over de Canadese representaties die ontstaan zijn gedurende deze periode in Nijmegen. Betrokken Onderzoeker bij Amerikanistiek Anja Adriaans was nauw betrokken bij de totstandkoming van het boek De Oversteek. Zij stond De Gelderlanderjournalist Dorine Steenbergen bij tijdens de zoektocht naar de namen van de gevallen soldaten en hun familieleden. Ook zij zal tijdens het symposium verhaal doen over de rol van de Amerikaanse hulpverlening. ‘Er waren diepgewortelde banden met de stad Albany, hoofdstad van de staat New York. Na de oorlog werd er een humanitaire actie opgezet. Driehonderd ton hulpgoederen als ingeblikt voedsel, kleding, schoenen en glas werd naar Nederland verscheept. Er werd zelfs hout gestuurd waar banken van zijn gemaakt voor de St. Stevenskerk. Onze universiteitsbibliotheek heeft boeken aangeleverd gekregen.’ De bewoners uit de omgeving zijn zich wat bewuster van wat zich zo’n zeventig jaar geleden heeft afgespeeld. ‘Zij zijn al langer bezig om de herinnering aan de soldaten in leven te houden’, zegt Adriaans. ‘Zo hebben zij ervoor gezorgd dat er een monument met de namen van de overleden strijders aan de Oosterhoutsedijk is opgericht. Ook de veteranen en nabestaanden zijn erg betrokken bij de reddingsactie. Zij komen aankomend weekend op eigen gelegenheid hier naartoe en dat laat zien dat het nog steeds bij hen leeft.’ Vele herdenkingen Naast het symposium staat er een vol weekend te wachten voor de gasten. Bij de opening op zaterdag steken ze in een mars de brug over terwijl de lampen ontstoken worden. Tot slot leggen zij op zondag een krans bij het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek. Professor Bak is erbij. ‘Amerikanistiek probeert door deel te nemen aan de festiviteiten uit de gesloten academische wereld te treden en een stuk bewustwording onder het publiek te creëren.’ / Jimmy Israel