Draai de bezuinigingen op hoger onderwijs terug. Die oproep deed rector magnificus José Sanders aan politiek Den Haag bij de Opening van het Academisch Jaar in De Vereeniging. De rector erkende dat de bezuinigingen pijn zullen doen, maar ziet ook redenen om goede hoop te houden.

Opvallend veel lege stoeltjes in De Vereeniging bij de Opening van het Academisch Jaar – het eerste balkon is nog niet voor de helft gevuld. Bovenin mag niemand plaats nemen. Wie het gebouw naar binnen wil, moet een ticket en een identiteitsbewijs laten zien.

Ook tassen worden gecontroleerd en moeten daarna afgegeven worden bij de garderobe. Zelfs bidons mogen niet mee naar binnen, want ‘daar kan mee gegooid worden’. Het college van bestuur wil duidelijk geen herhaling van de afgelopen dies natalis, die verstoord werd door pro-Palestinademonstranten.

Handhaven

Dat blijkt ook uit de eerste woorden die Sanders in de Vereeniging uitspreekt, waarin ze aangeeft het protest eerder op de dag op het Erasmusplein gehoord te hebben (zie kader). ‘Als universitaire gemeenschap verafschuwen wij de schendingen van mensenrechten in Palestijnse gebieden, Israël, Oekraïne en op andere plekken in de wereld. Wij roepen betrokken partijen op om een einde te maken aan het lijden.’

Tegelijk benadrukt de rector dat ze deze academische plechtigheid in alle waardigheid wil laten verlopen. ‘Daar gaan wij ook op handhaven. Namens het college wil ik alle aanwezigen oproepen om er een rustige en waardige bijeenkomst van te maken voor iedereen.’

Incidenten zijn er maandagmiddag in De Vereeniging niet. Stil protest is er wel, van een gelegenheidsdirigent van het Nijmeegs Studentenorkest. Die draagt een T-shirt met opschrift Cut the Ties, verwijzend naar de eis van Pro-Palestinademonstranten om de banden met Israëlische instellingen te verbreken.

‘Reorganisaties niet uit te sluiten’

In de daaropvolgende toespraak vraagt de rector in niet mis te verstane woorden aan politiek Den Haag om de bezuinigingen op hoger onderwijs terug te draaien. ‘We roepen politiek verantwoordelijken met nadruk op onze wetenschappelijke taak weer voor de volle omgang te erkennen en te financieren.’

‘Bezuinigingen vragen dat we doelmatiger, en duurzamer, omgaan met huisvesting en collegezalen.’

Net als andere universiteiten is de Radboud Universiteit immers hard geraakt door de bezuinigingen op hoger onderwijs van het kabinet-Schoof. Concreet gaat het om een bezuiniging van 5,7 miljoen euro in 2026 tot 36,8 miljoen euro in 2030. Na maandenlange vergaderingen tussen college van bestuur en medezeggenschap hangt er een akkoord in de lucht over hoe de Radboud Universiteit deze bezuinigingen wil vormgeven.

Sanders erkent dat de bezuinigingen pijn zullen doen en dat reorganisaties niet uit te sluiten vallen, onder andere bij de professionele diensten. Maar ook elders op de campus zullen de bezuinigingen gevoeld worden. ‘Bezuinigingen vragen dat we doelmatiger, en duurzamer, omgaan met huisvesting en collegezalen.’

‘Geen politiek instituut’

In haar toespraak leek de rector magnificus zich ook te richten tot de Pro-Palestinademonstranten die het afgelopen anderhalf jaar actievoerden op de campus, al worden ze niet direct genoemd. ‘Wij zijn geen politiek instituut, maar een kennisinstelling, en we vragen expliciet dat iedereen die in dit universitaire huis in vrijheid wil studeren of werken instemt met afspraken over respectvol omgaan met kennis en met elkaar.’

Volgens de rector kunnen aan de Radboud Universiteit debatten schuren en acties spanning oproepen. ‘Dat hebben we de afgelopen tijd meermaals ervaren’, aldus de rector. ‘We ondersteunen graag het academisch debat en faciliteren demonstraties, maar roepen iedereen op daarbij te zorgen dat de campus een veilige plek is om te zijn voor iedereen.’

Ondanks de bezuinigingen en de demonstraties op de campus als gevolg van het genocidale geweld in Gaza, vroeg de rector de aanwezigen ook om ‘hoop’ te houden, daarmee een bruggetje makend naar het thema van dit academisch jaar. Hoop hebben doe je volgens de rector vooral ‘omdat je er vertrouwen in hebt dat iets goed is om te proberen en je daarvoor in te spannen’. Ze verwees daarbij onder andere naar ‘alle goede ideeën waar medewerkers mee komen in de taskforces en in het strategieproces’ en naar ‘alle positieve verwachtingen die studenten uitspreken.’