Harry Pettit vertrekt aan de Radboud Universiteit. De docent en onderzoeker zegt dat de universiteit een ultimatum heeft gesteld en dat er is gedreigd met ontslag. Het afscheid levert verschillende reacties op. 'Het bestuur kan niet omgaan met collega’s die durven te schuren.'

Waarom vertrekt Harry Pettit aan de Radboud Universiteit?

Volgens de universiteit deed Pettit uitingen die tegen de gedragscode van de universiteit ingingen. De docent sociale geografie zegt dat hem een ultimatum is gesteld om afstand te doen van zijn uitspraken op social media over Israël. Zou hij dat niet doen dan zou hij ontslagen worden. Pettit heeft met de universiteit onderhandeld over zijn vertrek.

Er is een vaststellingsovereenkomst opgesteld waar een geldbedrag voor Pettit aan verbonden is. Dat geld doneert hij aan goede doelen die voor de vrijheid van Palestijnen strijden, zo stelt hij. Tegelijkertijd had hij ook al een contract getekend bij een andere universiteit waar hij in 2026 aan de slag gaat. Pettit neemt als onderzoeksbeurs een ERC Starting Grant van 1,5 miljoen euro mee.

Wat staat er in die gedragscode waar de universiteit naar verwijst?

Volgens de gedragscode moeten medewerkers zich onthouden van verbale agressie. Ook fungeren medewerkers op social media als ambassadeurs van de universiteit. Het document roept op om duidelijk te maken of je optreedt als medewerker of als privépersoon. Pettit heeft in zijn bio op X staan: ‘opinions my own’.

De gedragscode roept ook op om te checken of posts op sociale media “jezelf, mensen in je omgeving/anderen of de universiteit in verlegenheid kan brengen.” Punt 8 in de code is: “Respecteer een ander. Hanteer dezelfde omgangsvormen in op (social) media als in de ‘reële’ wereld.”

Het is vooralsnog onduidelijke welke regels van de gedragscode Pettit volgens de universiteit heeft overtreden. Op de wat vage taal in het document kwam eerder kritiek. Arbeidsrechtadvocaat Marlet Bron vroeg zich bijvoorbeeld af of de code wel arbeidsrechtelijk ingezet kan worden:

 ‘Als je als werkgever een gedragscode of personeelsreglement opstelt, moet je goed aangeven wat de sancties zijn bij overtreding. Die moet je ook goed communiceren, zodat je daarop kunt handelen. Dat ontbreekt volgens mij helemaal in dit geval’, vertelde ze eerder aan Vox.

Wat zijn de reacties binnen de Radboud Universiteit op het vertrek van Harry Pettit?

Als directe leidinggevende noemt hoogleraar Sociale Geografie Arnoud Lagendijk het gedwongen vertrek van Pettit een uitkomst van slecht bestuur. ‘Het bestuur wil zo neutraal en onuitgesproken mogelijk zijn en reageert als door een wesp gestoken op grove uitingen of op directe handelingen zoals een bezetting. Tegelijkertijd kan men niet omgaan met collega’s die anders zijn of durven te schuren.’

‘Ik ken veel mensen die in stilte uit de organisatie zijn gewerkt, vaak met groot persoonlijk trauma tot gevolg. Dat is niets anders dan cancelcultuur. Ook met klokkenluiders, die misstanden aan de kaak stellen, wordt niet goed omgegaan. Daardoor ontbreekt het aan een constructieve benadering van radicaliseringstendenties, waar ik herhaaldelijk om heb verzocht.’

Volgens Lagendijk heeft het bestuur de vrijheid van meningsuiting van Pettit niet volwaardig gerespecteerd. ‘Dit duidt op een gebrek aan democratische waarden. Daarnaast buigt men te gemakkelijk voor externe druk, vaak uit angst voor vermeende reputatieschade. Tot slot wordt de managementlijn ingezet om collega’s te dwingen zich gepast te gedragen.’

De hoogleraar vraagt zich af of het niet volgen van de gedragscode een reden kan zijn om een medewerker tot vertrek te dwingen. ‘Dat het bestuur de code betrekt op persoonlijke X-uitingen houdt, denk ik, juridisch geen stand. Dat geldt dus ook voor het zijn van rolmodel. Dat geldt in professionele rollen, maar niet als individuele personen. Het afwegen van en beoordelen van sociale media-uitingen vraagt mijn inziens om het oordeel van een onafhankelijke commissie, net als bij ander grensoverschrijdend gedrag; ik heb daar ook keer op keer om gevraagd, zonder vervolg.’

‘Qua taalgebruik hadden we een aantal constructieve afspraken gemaakt, waar Pettit zich aan hield’

Lagendijk zegt dat Pettit zich zeer stevig uitte op sociale media. ‘Zelf heb ik geen moeite met scherpe uitlatingen, en zie ik dat ook als nodig in de huidige tijd. Qua taalgebruik hadden we een aantal constructieve afspraken gemaakt, waar hij zich aan hield. De disciplinerende stappen van het bestuur maakten een dialoog daarover in toenemende mate onmogelijk. Hij had zich kunnen temperen, maar hij had goede redenen om dat niet te doen.’

Universitair docent en pro-Palestina-activist Marieke van Houte zegt enerzijds verdrietig en kwaad te zijn over het vertrek van Harry Pettit. ‘Anderzijds kijk ik met bewondering en trots naar hem. Te midden van een heksenjacht heeft hij een ERC-beurs binnengehaald, wat ongelooflijk moeilijk is, en een plek gevonden aan een andere universiteit. Dat getuigt van enorme veerkracht en laat zien wat voor een academisch talent we nu verliezen.’

Door afscheid te nemen van Pettit zwicht de Radboud Universiteit volgens Van Houte voor druk uit uiterst rechtse politieke hoek. ‘Die is niet gebaat bij kritische stemmen. Ook vanuit zionistische hoek was er druk, denk maar aan de aangifte van het CIDI.’

Volgens Van Houte, die met enkele collega’s een open brief schreef over de kwestie, was Pettit zich heel bewust was van wat hij wel en niet kon schrijven op sociale media. ‘Hij heeft niets gedaan wat buiten die kaders valt. Hij heeft zich stevig uitgesproken tegen Israël en zijn steun uitgesproken voor het Palestijnse verzet tegen een koloniaal en repressief regime. Daar heeft hij alle recht toe.’

‘We zijn allemaal Harry, allemaal wetenschappers, en in de kern: kritische denkers’

Het vertrek van Pettit zal de actiebereidheid van pro-Palestinademonstranten volgens Van Houte niet verminderen. ‘We moeten blijven strijden voor onze plek en tegen de inkrimping van de academische ruimte en de vrijheid van meningsuiting. Dat zijn grote waarden, waarvan veel mensen nog niet doorhebben dat ze onder druk staan. We zijn allemaal Harry, allemaal wetenschappers, en in de kern: kritische denkers.’

Voor hoogleraar Nederlands en Academische communicatie Marc van Oostendorp was de dag dat Harry Pettit zijn vertrek aankondigde een ‘donkere dag’. ‘Ik was het met vrijwel alles wat Pettit zei hartstochtelijk oneens, maar ik vind het van grote waarde binnen een academische gemeenschap dat die verscheidenheid aan opinies er mag zijn. Extreme meningen zouden moeten opgaan in een koor van andere opinies.’

‘Eigenlijk constateer ik dat er nauwelijks een echt debat plaatsvindt op de universiteit. We horen alleen de stemmen van de uiterste flanken en de grote meerderheid zwijgt. Blijkbaar lukt het niet om hier normaal met elkaar over te praten en dat vind ik heel erg. Dat is niet zozeer een verwijt aan het bestuur, maar aan ons allemaal als academische gemeenschap. We zouden een voorbeeldfunctie moeten hebben in hoe met deze discussie om te gaan. Al vind ik wel dat het bestuur voor iemand als Pettit moet gaan staan.’

‘Als je nooit te ver mag gaan, heb je ook geen debat’

Pettit kreeg vaak het verwijt ‘te ver te gaan’, maar daar is Van Oostendorp het niet mee eens. ‘Als je nooit te ver mag gaan, heb je ook geen debat. En bovendien ging hij dan ‘te ver ’met woorden en ideeën, dat is vrijheid van meningsuiting. De oproep van de minister om aangifte te doen vind ik dan ook echt alle perken te buiten gaan.’

Van Oostendorp ziet liever meer dan minder uitgesproken wetenschappers op de universiteit en zegt het daarom ook jammer te vinden dat de kritische hoogleraar Frank Hartmann is vertrokken. ‘Discussie heb je alleen als er mensen met verschillende ideeën van zich laten horen.’

Student Milos Boksan stelde een open brief op met het verzoek aan het college van bestuur om arbeidsrechtelijke stappen te nemen tegen Pettit. Hij is blij met het vertrek. ‘Het vertrek van Pettit is een belangrijk signaal voor de veiligheid van studenten in Nijmegen, met name ook voor Joodse en Israëlische studenten.’

‘Eindelijk krijgen mijn Joodse medestudenten wat rust’

‘Het bewijst dat onze inzet loont en dat er aan onze universiteiten geen plaats is voor intolerantie, extremisme of uitsluiting. Eindelijk krijgen mijn Joodse medestudenten wat rust. Want sinds 7 oktober ervaren zij onveiligheid.’

Heeft de Radboud Universiteit al gereageerd op het vertrek?

De universiteit houdt het tot nog toe op een algemene reactie waarin wordt gesteld dat de twee partijen ‘na een intensief traject van maanden’ uit elkaar gaan. “De Radboud Universiteit is van mening dat hij uitingen heeft gedaan die niet in lijn zijn met de gedragscode van de universiteit. De heer Pettit ziet dat anders.”

Op korte termijn zullen collegevoorzitter Alexandra van Huffelen en decaan van de managementfaculteit Saskia Lavrijssen reageren op het vertrek van Pettit, zo lieten zij weten aan Vox.