Hoogleraar Staatsrecht: ‘Niet minister maar universiteit moet oordelen of Harry Pettit al dan niet te ver is gegaan’
-
Harry Pettit. Foto: Duncan de Fey
Onderwijsminister Gouke Moes kan de Radboud Universiteit niet opleggen om aangifte te doen tegen Harry Pettit, zegt hoogleraar Staatsrecht Paul Bovend’Eert. Toch kan de universiteit de uitspraken van de docent op sociale media niet zomaar negeren.
De Radboud Universiteit kan de uitingen van universitair docent Harry Pettit op sociale media over Gaza niet negeren. Dat zegt emeritus hoogleraar Staatsrecht Paul Bovend’Eert in een interview met Vox.
Tijdens de bezetting door pro-Palestinademonstranten van het Goudsmitpaviljoen vorige week twitterde Pettit onder andere dat het tijd is om af te maken ”what the Palestinians started on Oct 7th”. De tweets van Pettit krijgen veel aandacht en kritiek. Zo schreef Telegraaf-columnist Nausicaa Marbe vorige week nog verontwaardigd over “honderden discriminerende en met terroristisch geweld instemmende woorden van een docent”.
Op de vraag of Pettits uitspraken op sociale media oproepen tot geweld doet hoogleraar Bovend’eert geen uitspraken, wel vindt hij dat de universiteit op zijn minst in gesprek moet met de medewerker.
Gedragscode
Demissionair Onderwijsminister Gouke Moes (BBB) liet zich in een talkshow vorige week minder diplomatiek uit over de kwestie. Hij is van mening dat de Radboud Universiteit aangifte moet doen tegen de docent en pro-Palestina-activist. Het college van bestuur heeft eerder aangegeven deze bemoeienis van de minister ongepast te vinden.
Tot waar reikt de academische vrijheid en de vrijheid van meningsuiting van medewerkers van de universiteit?
Paul Bovend’Eert: ‘Wat betreft de uitspraken van Harry Pettit op X gaat het niet om academische vrijheid, maar om de vrijheid van meningsuiting. Pettit uit zijn mening namelijk niet zozeer over een onderzoeksonderwerp, maar wel over de situatie in Palestina en over Palestijnen en Israël.’
‘Je kunt niet zomaar altijd zeggen wat je wilt in het openbaar. Je mag geen mensen beledigen of discrimineren. Ook mag je niet aanzetten tot geweld of haat zaaien – denk aan de eerdere zaak rondom Geert Wilders (Het Gerechtshof van Den Haag veroordeelde de PVV-politicus in 2020 voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak, red.). Dat zijn strafbare feiten die de vrijheid van meningsuiting beperken.’
Wat betekent dit in de praktijk voor werknemers van een universiteit?
Bovend’Eert: ‘Dat ze zorgvuldig moeten zijn in hun uitlatingen als werknemers, en dat ze erover moeten waken dat ze de reputatie en het aanzien van de universiteit niet schaden. Ook moeten ze voorkomen dat hun uitlatingen intimiderend zijn, bijvoorbeeld naar studenten, of dat ze een sociaal onveilige situatie creëren in de werkomgeving.’
Staat dit beschreven in een gedragscode?
Bovend’Eert: ‘Voor wetenschappelijke medewerkers geldt de gedragscode wetenschappelijke integriteit. Daarin staat dat je verantwoordelijkheden hebt in je gedrag, handelen, onderwijs en onderzoek. Je hebt niet alleen de vrijheid om je mening te uiten, maar ook de verantwoordelijkheid om dat zorgvuldig te doen en geen ernstige schade toe te brengen aan de organisatie waarin je werkt. Bovendien moet je een sociaal veilige omgeving in acht nemen.’
Pettit postte de uitspraken in kwestie op X. Deed hij dat als werknemer van de universiteit?
Bovend’Eert: ‘Jazeker. Vergelijk het met ambtenaren in het ambtenarenrecht: het maakt niet uit of zij bepaalde omstreden uitspraken voor of na vijf uur ’s middags doen. Overigens lijkt Pettit zich er in dit geval niet op te beroepen dat hij zijn uitspraken privé heeft gedaan.’
Hoe moet de universiteit omgaan met dit soort situaties?
Bovend’Eert: ‘De werkgever, in dit geval de decaan en het college van bestuur, zullen de uitspraken moeten onderzoeken. Zijn de uitspraken academisch zorgvuldig? Zijn ze intimiderend? Schaden ze de reputatie van de universiteit? De rechtspraak kan daarbij helpen, want aan de vrijheid van meningsuiting worden grenzen gesteld.’
Welke maatregelen kan de universiteit treffen als ze van mening is dat ze uitspraken niet door de beugel kunnen?
Bovend’Eert: ‘De decaan – of het college van bestuur – moet in gesprek gaan met de medewerker en zeggen dat de persoon schade berokkent aan de werkgever. Als het gedrag zich herhaalt, dan kun je een waarschuwing of berisping geven. Als ook dat niet helpt, dan kun je denken aan andere maatregelen, zoals iemand schorsen. Uiteindelijk kan het tot ontslag leiden.’
Wat als de werknemer het daarmee niet eens is?
Bovend’Eert: ‘Dan kan die naar de rechter stappen. Vervolgens kan de rechter toetsen of een werkgever deze maatregelen terecht heeft getroffen of niet. Zo gaat het in een rechtstaat.’
Kan de universiteit deze zaak naast zich neer leggen?
‘Bovend’Eert: Nee, als universiteit heb je ook een verantwoordelijkheid. Als iemand echt discriminerende dingen zegt, dan kun je dat niet tolereren, dan moet dat juridische consequenties hebben. Dan is het einde oefening, net zoals wanneer je op een andere manier een sociaal onveilige situatie creëert of wanneer je de reputatie van de universiteit aantast. Het is aan bestuurders om die afweging te maken.’
Het pro-Israëlische Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) deed eerder aangifte tegen Pettit. Het OM besloot hem niet te vervolgen. Als dat wel zo was, zou dat gevolgen hebben voor de aanstelling van de medewerker?
Bovend’Eert: ‘Als dat zou leiden tot een veroordeling wegens aanzetten tot geweld of discriminatie, dan komt vanzelf de vraag of deze persoon nog kan functioneren in een organisatie. Maar als organisatie hoef je geen veroordeling af te wachten. Je kunt eerst in gesprek gaan met een medewerker, vervolgens een dossier opbouwen en daarna andere stappen zetten.’
Hoe kijkt u zelf naar de uitspraken van Harry Pettit? Roepen ze op tot geweld?
Bovend’Eert: ‘Daar ga ik me niet aan wagen: daarvoor zou ik alle uitlatingen moeten bestuderen en in een context plaatsen. Bovendien weet ik niet wat hij in zijn colleges zegt. Ik ga ervan uit dat de universiteit dit allemaal goed heeft bijgehouden.’
In tv-programma Café Kockelman zei demissionair onderwijsminister Gouke Moes dat hij vindt dat de universiteit aangifte moet doen tegen Pettit. Kan hij dit opleggen aan de universiteit?
Bovend’Eert: ‘Ik vind het een idiote benadering, echt belachelijk. De onderwijsminister heeft hier geen enkel middel voor. Het is aan het college van bestuur om de afweging te maken of een medewerker wel of niet te ver is gegaan. Dat moet al dan niet leiden tot maatregelen.’
‘Het enige wat de minister kan doen, is zelf aangifte doen’
‘Het enige wat de minister kan doen, is zelf aangifte doen. Of zich afvragen of het college van bestuur geen maatregelen moet treffen in de verhouding werkgever – werknemer, omdat die man te ver gaat in zijn uitlatingen.’
‘Om er dan meteen het strafrecht bij te halen… Als je zegt dat de universiteit aangifte moet doen, dan moet je erbij zeggen welk strafbaar feit Pettit dan heeft begaan.’
Heeft de onderwijsminister middelen die hij kan inzetten om een college van bestuur ergens toe te verplichten? In Café Kockelmann verwees hij naar een escalatieladder, zoals in gesprek kunnen gaan met de raad van toezicht of de Onderwijsinspectie.
Bovend’Eert: ‘Dat is allemaal onzin, want dit soort zaken zijn niet de bevoegdheid van de minister.’
Universiteitswoordvoerder: ‘Nog geen gesprek plaatsgevonden met minister over Pettit’
Harry Pettit is niet van plan om zijn uitingen op X te milderen naar aanleiding van de uitspraken van onderwijsminister Gouke Moes, laat hij in een reactie aan Vox weten. ‘Dit is slechts een poging van een minister om een academicus en een individu die kennis wil verspreiden over de aard van het zionisme en misvattingen over het Palestijnse verzet wil bestrijden, het zwijgen op te leggen.’ Op vragen over eventuele gevolgen van zijn tweets voor zijn positie aan de universiteit gaat hij niet in.
Op vragen van Vox over de tweets van Pettit antwoordt een woordvoerder van de Radboud Universiteit: ‘Wij treden handelend op bij gedragingen die niet passen binnen onze gedragsregels. Bij een bezetting en vernieling van gebouwen wordt aangifte gedaan. Als uitingen van medewerkers niet passen binnen de gedragscode van de universiteit of de regeling sociale media, wordt het gesprek met betrokkenen aangegaan en/of wordt een medewerker door de leidinggevende hierop aangesproken. Zo nodig neemt de leidinggevende maatregelen. Over individuele casuïstiek doen wij geen mededelingen.’
Een gesprek tussen de Onderwijsminister en collegevoorzitter Alexandra van Huffelen over de uitingen van Pettit op X heeft volgens de woordvoerder nog niet plaatsgevonden. ‘Nu de minister heeft aangekondigd met ons in gesprek te willen over deze medewerker, wachten we dat af.’
Henning schreef op 15 oktober 2025 om 13:28
Interessant interview! Wat ik me wel afvraag: verandert de casus als de betreffende docent zich beroept op het demonstratierecht? Ik vond dit hier: https://demonstratierecht.nl/mag-je-online-demonstreren/ en vraag me af of dit een verschil maakt. Misschien weet iemand die staatskundig en arbeidsrechtelijk onderlegd is dit (?). Mij lijkt dat de gedragscode van de universiteit moeilijk het recht om te protesteren kan inperken (tenzij opruiing of bedreiging), maar ik ben geen jurist.
Marc Colsen schreef op 15 oktober 2025 om 15:19
Welkome en verhelderende bijdrage van Paul Bovend’Eert. Hopelijk onderschat het CvB niet hoe desastreus het tolereren van extremisme uitwerkt op de reputatie van de universiteit, en op de openheid van het debat die iedereen zegt na te streven.
Arjan schreef op 15 oktober 2025 om 17:41
Die tweet kun je eigenlijk maar op een manier uitleggen en dat is een oproep tot de vernietiging van de staat Israël. Ongeacht de wijze waarop dat dan zou moeten gebeuren, is dat voor ieder weldenkend mens compleet absurd. En zeker van een universitair docent zou je meer nuance verwachten. Dit heeft niets te maken met opkomen voor de Palestijnen. Niemand geeft ene zier om de Palestijnen. Het Midden-Oosten niet, moslims niet. Zelfs de Palestijnen geven niets om de Palestijnen. Het is alleen te verklaren als pure Israël-haat. En haat verblind helaas. Haat hoort niet thuis in onze geciviliseerde Westerse wereld en zeker niet op de universiteit.
Jonathan schreef op 17 oktober 2025 om 09:26
Waarop berust dan wel de legitimiteit van de staat Israel?
Dat zou ik graag vernemen.
1) Hier over de bevindingen van een oud-hoogleraar van de Radboud Universiteit in een recent boek: “Hans van Oort analyseert de geschriften die zijn overgeleverd in het Nieuwe Testament – de Evangeliën, de Brieven van de apostelen en de Apocalyps van Johannes. Hij laat zien dat deze documenten, die alle geschreven zijn door joodse auteurs, in het voetspoor van de jood Jezus een aardse staat Israël afwijzen. De conclusie van dit grensverleggende boek is dat hedendaagse christenen en joden een militaristische en verdrukkende staat Israël eveneens moeten afwijzen.”
2) De hoogleraar Internationaal recht Ralph White (UCL) maakt duidelijk dat er geen juridische legitimatie is voor een exclusief Joodse staat Israel op dat land naar internationaal recht (zie van 6:56 in https://www.youtube.com/watch?v=WgNM0us6EsY).
Koen schreef op 15 oktober 2025 om 19:35
Los van wat je van Pettits standpunten vindt: het verbaast me dat er uit het artikel niet naar voren komt of de controversiële uitspraak waar aan het begin naar verwezen wordt (nl. om wat op 7 oktober “begonnen” is te “afmaken”) bedoeld is om tot geweld op te roepen.
Het “afmaken” is breder dan alleen geweldadig te interpreteren, maar de combinatie met “beginnen” geeft het toch een geweldadige associatie — op 7 oktober werd er niet begonnen met pacifistische sit-ins zeg maar.
Heeft Pettit deze uitspraak toegelicht? In eerdere interviews verdedigde hij wel recht op zelfverdediging door onderdrukte volkeren, maar dit lijkt verder te gaan (en bovendien op te roepen om en masse in geweldadige opstand mee te gaan).
Mis ik iets?
Jassa schreef op 15 oktober 2025 om 20:57
‘Wat betreft de uitspraken van Harry Pettit op X gaat het niet om academische vrijheid, maar om de vrijheid van meningsuiting. Pettit uit zijn mening namelijk niet zozeer over een onderzoeksonderwerp, maar wel over de situatie in Palestina en over Palestijnen en Israël.’ Dit is pertinent onwaar, de heer Pettit is universitair docent Sociale Geografie met expertise in MENA studies. Dat deze uitlatingen niet binnen zijn onderzoeksgebied vallen en niet over een onderzoeksonderwerp gaan is minstens twijfelachtig en vergt toch minimaal verdere onderbouwing.
Ik had ook verwacht dat jullie daar scherper op zouden zijn op de redactie, VOX. Het lijkt me toch dat dat onder jullie journalistieke taak valt.
Bovendien is er onder academici geen consensus over hoe men als academicus wetenschap in het publieke domein bedrijft en is het niet evident dat Petitt de positie die hij daarin inneemt niet academisch kan verantwoorden.
Het valt me op dat veel mensen claimen dat bijv. de tweet die oproept ”to finish what the Palestinians started on Oct 7th”. niet ander op te vatten is dan als een oproep tot geweld. Je mag die tweet smakeloos vinden, maar je kan hem evenwel opvatten als oproep tot het blijven streven naar het ontmantelen van Israel als etnoreligieuze staat. Dat daarbij dezelfde middelen moeten worden gebruikt, ook in het Westen, lijkt me helemaal geen sluitende conclusie.
Kor Paa schreef op 15 oktober 2025 om 22:35
Ongehoord dat een universiteit dit soort extremisten als docent loslaat op studenten.
Shannon schreef op 16 oktober 2025 om 13:56
Pettit: ‘Today is the anniversary of Yahya Sinwar’s martyrdom. ….. …. he will be glorified for generations as a hero who taught us all to stand up tall against imperial power and violence.’ (X; 16-10-2025).
Really?
ICC (The Hague) about Sinwar: alleged crimes include extermination, murder, taking hostages, rape and sexual violence in detention, torture, inhumane acts, cruel treatment, outrages upon personal dignity — both as war crimes and crimes against humanity.
onzinbestrijder schreef op 16 oktober 2025 om 22:41
Ah so the indictment of the ICC is enough evidence for you. So Israel is committing genocide then case closed, thank you!!
Ton Mulders schreef op 17 oktober 2025 om 09:09
The ICC did not indict Israel for Genocide, so no.
Henk schreef op 22 oktober 2025 om 16:18
But isn’t it true that there are people glorifing Sinwar’s martyrdom? And isn’t it true that most likely, this will be the case also in future generations, and isn’t it true that there are people who think exactly this, that he is teaching the world (thus also us) to stand up tall against imperial power?
This is a true description of a current situation. I mean, I don’t know what is cut out or what followed after this part. But with no word, it is said that HP is doing this. He makes an observation.
Ton Mulders schreef op 16 oktober 2025 om 15:08
Geinig. Als het past in het postkoloniale raamwerk wordt ‘het gevoel’ als maatgevend genomen. Het gaat er dan niet om of – zeg – zwarte piet racistisch is, het gaat er om of het als racistisch beleefd wordt. Maar als het niet past (“to finish what the Palestinians started on Oct 7th”), dan is ineens de letterlijke interpretatie van belang. Fascinerend.
Jasper schreef op 17 oktober 2025 om 10:08
Laten we wel wezen: het soort uitspraken dat Pettit doet is een docent onwaardig en bijzonder onveilig voor studenten die het niet met hem eens zijn maar die wel onderwijs van hem krijgen. Daar zou de universiteit zich best meer rekenschap van mogen geven.
Niet gemakkelijk schreef op 17 oktober 2025 om 10:47
Naar mijn mening bijten twee zaken elkaar, de ‘meningen’ van Harry en het speerpunt sociale veiligheid op de RU. Docenten zoals Harry zorgen ervoor dat veel studenten en medewerkers zich niet meer veilig genoeg voelen om hun mening te uiten.
Zo reageerde hij laatst nog snerend op een stuk in VOX naar nieuwe studenten toe. Het stukje ging over de over de pro-Palestina protesten tijdens de intro week, nieuwe studenten waren van mening dat ‘de intro-week niet het juiste moment was om te demonstreren’.
Hoe moeten die jonge studenten zich gevoeld hebben, na die snerende opmerkingen van Harry? Welkom bij de RU, hier mag je geen plezier meer hebben totdat er geen oorlog meer in de wereld is? (Nou ja, wereld, voor Harry is er overduidelijk maar één volk belangrijk) Dit kost de RU inschrijvingen maar goed zolang Harry z’n zegje maar kan doen, negatieve publiciteit is ook publiciteit he?
Change Perspective schreef op 17 oktober 2025 om 10:52
https://www.volkskrant.nl/binnenland/conflict-tussen-onderwijsminister-moes-en-nijmeegse-academicus-loopt-op-aangifte-tegen-minister~b7e5352a/