De komst van de Groot-Nederlandse Studentenvereniging naar Nijmegen leidde afgelopen maandag tot een vechtpartij op de introductiemarkt. Waar komt de vereniging vandaan en wat is haar gedachtegoed?

De introductiemarkt van de Radboud Universiteit was landelijk nieuws, nadat bij een vechtpartij enkele leden van de Groot-Nederlandse Studentenvereniging (GNSV) gewond raakten. De actie tegen GNSV werd vanmiddag opgeëist door Actiegroep Nijmegen. Zeven vragen en antwoorden over de GNSV.

1. Wat voor vereniging is de GNSV?

De GNSV presenteert zich als een “traditionele studentenvereniging naar Vlaams model” met een ontgroening. Volgens de eigen website hebben leden een conservatief-nationale levensbeschouwing. De vereniging noemt zichzelf een politieke vereniging voor “rechtse studenten die met een kritisch oog naar de maatschappij kijken” en die “de linkse leerstof in de collegezalen zat zijn.” De GNSV verdedigt het Groot-Nederlands gedachtegoed: het samensmelten van Vlaanderen met Nederland op politiek vlak (zie kaderstuk onderaan).

Sinds 2021 is de GNSV actief in Leiden, waar ze volgens een artikel in het Leidsch Dagblad zo’n twintig leden telt. In Leiden organiseerde de GNSV borrels met namen zoals ‘Leidens Ontzet’, ‘Goedheiligman Sinterklaas’ en ‘Boer Lives Matters’. Die laatste borrel verwijst naar een theorie dat een genocide gepleegd wordt op afstammelingen van Nederlandse kolonisten in Zuid-Afrika, waar geen statistisch bewijs voor is.

In Nijmegen telt de afdeling op dit moment drie Nijmeegse bestuursleden, de voorzitter vertelde aan Vox dat veel studenten interesse hebben om lid te worden.

2. Is de GNSV extreemrechts?

‘Dat is lastig om te zeggen, omdat we nog te weinig weten van de vereniging’, zegt Willemijn Kadijk, die onderzoek doet naar de extreemrechtse beweging in Nederland bij NTA, een onafhankelijk bureau dat onderzoek doet naar polarisatie, extremisme en radicalisering. ‘Om dat echt te kunnen zeggen over een organisatie moet je feitelijke informatie hebben over wat hun standpunten zijn. Wat zijn bijvoorbeeld hun standpunten op vlak van democratie, lgbtqia+ of mensen met een migratieachtergrond? Daar zit een verschil tussen ‘gewoon’ conservatief en nationalistisch en extreemrechts.’

‘Maar’, vervolgt Kadijk, ‘je kan minstens zeggen dat de vereniging veel extreemrechtse elementen bevat’. Dat heeft volgens haar vooral te maken met de onderwerpen waarmee de club zich bezighoudt en met de netwerken waarin ze zit.

‘Zo staat er een interview van de GNSV in De Stormlamp, het magazine van de Geuzenbond. Dat gebeurt niet als je als organisaties niets met elkaar te maken hebt. De Geuzenbond is een voorbeeld van een extreemrechtse organisatie, bijvoorbeeld omdat ze het hebben over de omvolkingstheorie.’ Dat is een complottheorie die stelt dat de westerse inheemse bevolking wordt vervangen door immigranten met een niet-westerse cultuur. De Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid waarschuwt voor de verspreiding van deze theorie in de samenleving.

Ook met de Vlaamse Nationalistische Studentenvereniging (NSV!) onderhoudt de GNSV nauwe banden. De Vlaamse zusterpartij sprak op X (voorheen: Twitter) haar onvoorwaardelijke steun uit aan de GNSV na de vechtpartij op de campus van afgelopen maandag. De NSV! is een kweekvijver van politici van de uiterst rechtse politieke partij Vlaams Belang. Voormalige leden zijn onder andere politici als Tom Van Grieken en Filip Dewinter.

De NSV! zit volgens Kadijk ook in de extreemrechtse hoek. ‘Dat kan je bijvoorbeeld zien aan de sprekers die ze uitnodigen, onder wie de bekendste extreemrechtse kopstukken van Europa. Ze organiseren bijvoorbeeld lezingen met extreemrechtse denkers als de Oostenrijkse ideoloog Martin Sellner.’

3. Waarom zoekt GNSV contact met Vlaanderen?

Volgens een artikel in De Stormlamp, het blad van de Geuzenbond, zoekt de GNSV contact met gelijkgestemden in Vlaanderen, omdat ze streeft naar “een vereniging van alle Nederlandstalige gebieden in Europa onder één natiestaat.”

‘Deze Groot-Nederlandse gedachte vindt zijn oorsprong in de Belgische Revolutie van 1830’, vertelt historicus Fons Meijer (zie kader onderaan). Tijdens de Eerste Wereldoorlog krijgt het een politieke lading – een groep activisten wil dan dat Vlaanderen en Nederland samensmelten tot één natie. In de jaren dertig wordt het gedachtegoed omstreden, omdat een groep Groot-Nederlanders dan steeds nadrukkelijker nationaalsocialistische sympathieën ontwikkelt.

4. Hoe belangrijk is het Groot-Nederlands gedachtegoed vandaag de dag?

Politieke ideeën rondom Groot-Nederland leven vooral nog bij radicale en extreemrechtse splintergroepen. ‘Het idee komt onder andere terug bij extreemrechtse organisaties’, zegt Kadijk. ‘Zij gebruiken het als mythevorming, dat Vlamingen en Nederlanders één volk zijn. Ze zien een ideaalbeeld in een land met een homogeen volk. Met als gevolg dat anderen niet welkom zijn.’

Af en toe spreken extreemrechtse politici zich over de kwestie uit. Zowel Geert Wilders (PVV), Thierry Baudet (FvD) als Dries Van Langenhove (Oprichter extreemrechtse jongerenbeweging Schild & Vrienden en voormalig onafhankelijk politicus in de Vlaams-Belangfractie in de Belgische Kamer) hebben zich in het verleden positief over Groot-Nederland uitgelaten.

5. Hoe groot kan de GNSV worden in Nijmegen?

Niet heel groot, vermoedt Roderik Rekker, politicoloog aan de Radboud Universiteit. Uit onderzoek blijkt dat de meeste studenten progressief en kosmopolitisch zijn, zegt hij. Dat sluit volgens de politicoloog niet uit dat een kleine minderheid van de studenten zich niet welkom voelt aan de universiteit. ‘Als zij elkaar vinden in een vereniging, kan dat een feest van herkenning zijn.’

Ook is het zo, vervolgt Rekker, dat studenten zich op jonge leeftijd sneller aangetrokken voelen tot radicale partijen en organisaties. ‘Dat kan zowel tot radicaal-links als radicaal-rechts zijn.’

‘Maken we GNSV niet te groot?’

Toch vraagt Rekker zich af of we niet te veel aandacht aan GNSV besteden. Rekker: ‘Niet alleen de media moeten zich die vraag stellen. Als het klopt dat mensen de GNSV hebben aangevallen op de introductiemarkt, dan hebben zij hen tot martelaar van het vrije woord gemaakt.’ Met andere woorden: de vereniging had beter genegeerd kunnen worden.

6. Had de GNSV überhaupt een plaats mogen krijgen op de introductiemarkt van de Radboud Universiteit?

Politicoloog Roderik Rekker en historicus Fons Meijer, die allebei aan de Radboud Universiteit werken, laten zich liever niet over deze vraag uit.

NTA-onderzoeker Willemijn Kadijk wil er wel iets over kwijt. ‘Wij zijn geen opiniërend bureau’, zegt ze, ‘maar dit kan ertoe leiden dat extreemrechtse ideeën normaliseren, doordat ze een plek krijgen op een fatsoenlijk, gelegitimeerd podium.’

7. Kwam de vechtpartij op de introductiemarkt uit de lucht vallen?

‘Confrontaties tussen politieke tegenstanders komen niet vaak voor in Nederland’, zegt Willemijn Kadijk. ‘Meestal blijft het bij protesten en bij tegendemonstraties. Als er inderdaad sprake is van gericht geweld met een ideologisch motief, is het belangrijk ook daar aandacht voor te hebben. Conflicten lossen we op via dialoog of de rechtsspraak; eigenrichting past niet in een democratische rechtsorde. Als iemand de grens over gaat, is het aan de overheid om daar als scheidsrechter in op te treden. Dit geldt voor elke vorm van extremisme.’