Bezuinigingen en pro-Palestinademonstraties zullen ongetwijfeld ook de komende maanden weer de website van Vox domineren. Toch zien de bestuurders van de Radboud Universiteit tekenen van hoop, zeggen ze aan het begin van het nieuwe academische jaar. ‘De komende periode gaat spannend worden voor veel mensen. Maar daar op een goede manier vorm aan geven geeft ook energie.’

Nog voordat het nieuwe collegejaar goed en wel begonnen was, kwam de Radboud Universiteit al landelijk in het nieuws. Aanleiding: de arrestatie van een Nijmeegs lid van de omstreden rechts-nationalistische studentenvereniging GNSV voor het voorbereiden van een terroristisch misdrijf.

Met de miljoenenbezuinigingen die de komende jaren uitgevoerd moeten worden en aanhoudende campusprotesten waarbij demonstranten eisen dat álle banden met Israëlische instellingen verbroken worden, liggen er voldoende uitdagingen op het bureau van het college van bestuur. Na afloop van de Opening van het Academisch jaar ging Vox in gesprek met rector magnificus José Sanders, collegevoorzitter Alexandra van Huffelen en vicevoorzitter Agnes Muskens over de belangrijkste thema’s van dit nieuwe collegejaar.

In haar toespraak riep de rector op om bezuinigingen op hoger onderwijs terug te draaien. Hoe realistisch is dat? Slechts enkele politieke partijen hebben dit in hun programma voor de komende verkiezingen staan.

Alexandra van Huffelen: ‘Nog niet alle programma’s zijn bekend. Daarnaast zijn er partijen die graag 3 procent van het bruto nationaal product willen investeren in onderwijs en wetenschap. 10 oktober is een belangrijke dag, dan worden de doorrekeningen van die programma’s bekend. Dan kunnen we scherper zien welke politieke partijen daadwerkelijk rekening houden met de onderwijsplannen in hun financiële paraaf. Maar er is een duidelijke tendens om te gaan investeren in onderzoek en onderwijs. Dat is ook heel hard nodig.’

In een vorig gesprek gaf u, mevrouw de collegevoorzitter, aan dat u langs alle politieke partijen wilde gaan om te lobbyen. Is dat rondje al afgelopen?

Van Huffelen: ‘Ik heb met veel politieke partijen gesproken en gevraagd om opnieuw te investeren in onderzoek en wetenschap. En gezegd dat we die bezuinigingen moeten terugdraaien. Dat blijft de boodschap vanuit alle universiteiten.’

Is het als partijvoorzitter van D66 niet moeilijk om deze boodschap bij andere politieke partijen te verkondigen?

Van Huffelen: ‘Helemaal niet. Ik kom daar als voorzitter van de Radboud Universiteit met een boodschap waar ik erg in geloof – en die gelukkig ook resoneert.’

Met de Universitaire Gezamenlijke Vergadering (UGV) is bijna een akkoord bereikt over de beleidsbrief, op voorwaarde dat de universiteit de huidige financieringsregel voor premasters behoudt.

Agnes Muskens: ‘We zijn erg blij dat de “nee, tenzij” van de medezeggenschap is omgedraaid naar een “ja, mits”. Maar het totale bedrag van onze bezuinigingen verandert niet: we moeten linksom of rechtsom de juiste cijfers behalen. Maar weet wel: de premasters zijn heel erg belangrijk voor ons. We gaan daarom onderzoeken hoe we ze op een andere manier kunnen financieren dan uit onze eigen begroting.’

Het betreft 2 miljoen euro die op een andere manier bezuinigd moet worden. Waar moet dat geld gehaald worden?

Muskens: ‘Daar kunnen we op dit moment nog geen uitspraak over doen. We gaan daar samen met de decanen en de UGV invulling aan geven. We hebben daarvoor ook nog wat tijd omdat de geplande bezuinigingen op de premasters pas in 2027 ingaan.’

In welke fase van de bezuinigingen is de universiteit inmiddels aanbeland?

Van Huffelen: ‘Afgelopen voorjaar was een belangrijke fase omdat toen duidelijk werd hoeveel de verschillende instituten en faculteiten moesten bezuinigen. Dit najaar wordt het voor de mensen die hier werken – in welke functie dan ook – helder wat de bezuinigingen betekenen voor hun eigen baan. Dat is natuurlijk voor velen van ons een heel spannende periode.’

‘Bij sommige faculteiten heerst het gevoel: dit gaan we halen. Andere faculteiten zullen rigoureuze maatregelen moeten nemen’

Muskens: ‘Al een tijdje ligt de focus op het zuinig omgaan met middelen. Bijna alle faculteiten hebben een vacaturestop, dienstreizen gaan niet door en veel contracten zijn niet verlengd. Bij sommige faculteiten heerst nu het gevoel: dit gaan we halen. Andere faculteiten zullen rigoureuze maatregelen moeten nemen. Dat willen we in onderling overleg doen.’

Is al bekend op welke afdelingen of faculteiten er reorganisaties komen en hoeveel medewerkers voor hun baan moeten vrezen?

Muskens: ‘Wat we eerder gezegd hebben: bij de bedrijfsvoering – Radboud Services en de ondersteunende diensten – komt een forse daling in FTE en kunnen we een reorganisatie niet uitsluiten. Ook in de primaire taken van onderwijs en onderzoek zijn we nu met elke faculteit op detail aan het kijken hoe ze bezuinigingen kunnen accorderen. We snappen dat we dit snel moeten doen want er is onrust, maar in het belang van de zorgvuldigheid tegenover alle medewerkers kost het tijd.’

Van Huffelen: ‘We proberen die puzzel zo te leggen dat het zo weinig mogelijk inhoudelijke schade doet aan de breedte van de universiteit, ons onderwijs en onderzoek, maar uiteraard ook zo weinig mogelijk schade aan onze mensen. We hanteren niet zomaar een simpele kaasschaaf. Maar die puzzel is best ingewikkeld en die moeten we ook met elkaar leggen.’

Volgens de medezeggenschap wordt de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen (FFTR) op dit moment onevenredig hard geraakt.

Sanders: ‘Gezien haar expertises is deze faculteit, die al bestaat sinds de oprichting van de universiteit in 1923, heel belangrijk voor de breedte van de universiteit. Tegelijk zien we dat de theologie en religiewetenschappen onder druk staan als opleiding. Niet alleen hier, maar overal in het land. Dat nemen we mee in de puzzel die we leggen.’

Zowel de vorige als de nieuwe decaan van de FFTR lieten eerder aan Vox weten dat een fusie met de Letterenfaculteit geen taboe is.

Van Huffelen: ‘In het kader van onze strategie en bezuinigingen moeten we naar dit soort thema’s kijken. Zowel naar interfacultaire samenwerkingen als naar samenwerkingen met de buitenwereld. Wat ons betreft zijn er geen taboes. We moeten vooral nadenken over de vraag wat slim is en wat goed is. Die besluiten moeten we in de komende tijd gaan nemen.’

Kan deze faculteit overleven als ze niet fuseert met de Letterenfaculteit?

Van Huffelen: ‘Geen idee. Het is te vroeg om daar nu iets definitiefs over te zeggen. Maar we willen zo weinig mogelijk snijden in de breedte van onze universiteit, dus een fusie is bespreekbaar.’

De medezeggenschap wil de externe inhuur van medewerkers naar beneden brengen. Zo hekelen ze het aantal interim-medewerkers in het Berchmanianum.

Muskens: ‘Een terecht punt. We proberen de taken zoveel mogelijk met onze eigen mensen te vervullen. Als dat niet lukt, en die bevoegdheid ligt bij het management van Radboud Services, dan huren we mensen in. Maar dat gebeurt zorgvuldig en op basis van het adagium: Nee, tenzij.’

Op de vacatures voor twee adviseurs voor het college van bestuur kwam veel kritiek. Snappen jullie dat?

Van Huffelen: ‘Ik snap best dat mensen kritisch zijn over uitbreidingen van taken. Maar wij vinden het ook belangrijk dat we goed georganiseerd zijn, juist in de periode waarin het zo spannend wordt voor onze universiteit en waarin we alle kracht nodig hebben om ons extern te manifesteren.’

‘We moeten ook kijken hoe we externe financieringsbronnen kunnen binnenhalen, zoals subsidies uit Brussel. Maar je krijgt die subsidies pas als je erop inzet om ze te verwerven. En daar heb je soms extra mensen voor nodig.’

Zijn de vacatures in kwestie overigens al ingevuld?

Van Huffelen: ‘Ja, vanaf volgende maand.’

Terrorismeverdachte

Kort voor de introductieweek bleek er bij de rechts-conservatieve studentenvereniging GNSV, die ook een Nijmeegse afdeling heeft, een terreurverdachte rond te lopen. Hij is tevens lid van de nationalistische jongerenorganisatie Geuzenbond. Een omstreden groep die voorstander is van remigratie en tegen de opvang van asielzoekers is.

De verdachte werd donderdag 14 augustus opgepakt op verdenking van het plannen van een terroristisch misdrijf en het illegaal bezitten en zelf vervaardigen van wapens. Twee jaar geleden stond hij nog namens de GNSV op de Radboud-introductiemarkt. Dat jaar ontstond er bij de kraam een vechtpartij tussen de studentenclub en activisten, waarbij twee GNSV-leden gewond raakten.

Het ziet er naar uit dat de opgepakte man geen Nijmeegse student is, al willen de instellingen hier in verband met privacy geen uitspraken over doen. Maar de arrestatie zorgde er wel voor dat de GNSV zich terugtrok van deelname aan de introductiemarkt.

Mag de GNSV volgend jaar opnieuw aanwezig zijn op de introductiemarkt?

Van Huffelen: ‘We willen nog eens goed kijken naar de criteria van de introductiemarkt. Het is goed om de discussie te voeren over welke verenigingen we willen toelaten – ongeacht of de universiteit achter hun boodschap staat. We zijn nog altijd een vrijplaats waar mensen verschillende meningen mogen uiten. Een optie is om alleen de verenigingen uit te nodigen met wie we een formele band hebben (De GNSV is geen officieel erkende studentenvereniging, red.). Maar of dat een goede oplossing is, weet ik niet, dan sluit je wellicht ook andere organisaties uit.’

Maar er heeft op een eerdere introductiemarkt een GNSV-lid rondgelopen die volgens de AIVD een terroristische aanslag aan het plannen was. Is dat niet genoeg reden om te zeggen dat het ophoudt voor de GNSV?

Van Huffelen: ‘Het is te makkelijk om te zeggen dat een vereniging helemaal niet meer welkom is, omdat een bepaald lid mogelijk iets gedaan heeft wat volgens de Nederlandse wet verboden is.’

‘We moeten zorgenvoor een introductiemarkt waarop iedereen zich senang voelt’

‘Ik vind het, nogmaals, belangrijk dat je met elkaar goed kijkt naar de situatie. We hebben de kritiek op hun aanwezigheid goed gehoord en we zijn niet blind voor wat daar aan de orde is. We moeten zorgen voor een introductiemarkt waarop iedereen zich senang voelt.’

Wanneer kunnen we hierover duidelijkheid verwachten?

Van Huffelen: ‘Niet morgen, maar het moet ook niet te lang duren. In ieder geval voordat we een uitnodiging versturen naar organisaties voor de volgende introductiemarkt.’

Gaan jullie nog in gesprek met de GNSV?

Sanders: ‘Daar heeft eind 2023 een uitvoerig gesprek plaatsgevonden nadat ze een eerste keer op de introductiemarkt hadden gestaan naar aanleiding van de gewelddadigheden op de markt dat jaar. In dat gesprek, waarbij ook leden van de toenmalige Universitaire Studentenraad aanwezig waren, is onder andere gesproken over de banden van de GNSV met andere organisaties.’

Gaat dat nu opnieuw gebeuren, met het nieuws rondom de arrestatie?

Sanders: ‘Omdat ze zichzelf hebben teruggetrokken van de introductiemarkt, zien we daar geen aanleiding voor.’

Dartbord

Dit jaar dus geen GNSV op de introductiemarkt. Waar het wél over ging was de foto van Alexandra van Huffelen, die leden van het Nijmegen Student Encampment bij hun kraampje op een dartbord geplakt hadden. Na tussenkomst van de introductie-organisatie werd de foto weggehaald. Online en in de media spraken mensen er schande van.

Mevrouw van Huffelen, legt u zoiets makkelijk naast zich neer?

Van Huffelen: ‘Ja.’

Het Encampment kondigde eerder aan verder te escaleren zolang er niet aan hun eisen voldaan wordt. Wat is jullie reactie daarop?

Van Huffelen: ‘We hebben voor de zomer al gezegd dat we met deze groep in gesprek willen om te kijken of we dichter bij elkaar kunnen komen. Er waren een aantal thema’s die vaak terugkwamen in eerdere gesprekken, zoals het gebruik van de term genocide, de vraag wat het precies betekent om alle banden te verbreken en hoe we omgaan met Horizon-projecten. Het is relevant om die vragen verder uit te diepen.’

‘Daarnaast hebben wij ook altijd gezegd dat we geen politie op de campus willen, maar dat betekent ook dat we afspraken moeten maken over wat wel en niet is toegestaan. Als er echt ernstige vernielingen of verstoringen zijn, dan kunnen we niets anders dan aangifte doen.’

Maar is die oproep niet een beetje wishful thinking? Er is al heel vaak gezegd dat er geen gebouwen bezet mogen worden of geen vernielingen gepleegd mogen worden.

Van Huffelen: ‘We moeten het debat blijven voeren. Onze wens is om te zorgen dat dat extreme conflict waar het in dit geval over gaat, die afschuwelijke situatie die er is in het Midden-Oosten, niet ook op onze campus binnenkomt. Dus dat mensen zich hier niet meer veilig weten of voelen.’

‘Als er sprake is van vernielingen of geweld tegen mensen, zullen we een streep trekken’

‘Tegelijkertijd zullen we, als er sprake is van vernielingen of geweld tegen mensen, een streep trekken. Dat is voor ons de grens. En daar mag de hele Radboud-community ook op rekenen. We hebben niet voor niets de laatste tijd een hele set van gedragsregels en codes afgesproken.’

Het genocidale geweld in Gaza is deze zomer alleen maar erger geworden. Leidt dat tot een heroverweging van wat eerder is besloten over de samenwerkingsverbanden?

Van Huffelen: ‘Wij kijken ook met afschuw naar wat in Gaza gebeurt. Wij blijven steeds naar de besluiten kijken. Het liefst met zoveel mogelijk partijen op de universiteit, zoals de decanen of de commissie internationale samenwerkingsverbanden. Het blijft een belangrijk thema, want het is inderdaad alleen maar bergafwaarts gegaan in Gaza.’

Overweegt de Radboud Universiteit ook een streep te zetten door de Horizon-samenwerkingsverbanden?

Van Huffelen: ‘Het is te vroeg om daar nu wat over te zeggen.’

De actievoerders roepen op tot het verbreken van álle banden. Niet alleen met Israëlische onderwijsinstellingen, maar ook met een bedrijf als HP, wat software levert voor het Israëlische leger – en voor de Radboud Universiteit. Ook Windows wordt genoemd.

Muskens: ‘Ik denk dat HP en Windows bij onze universiteit zo ingeburgerd zijn bij medewerkers en studenten, dat het een hele opgave zou zijn om daarmee de banden te verbreken. En dat geldt eigenlijk voor heel Nederland.’

Op 7 mei liep een demonstratie uit de hand en werd er een student in diens been gebeten door een politiehond. Nu komt er op verzoek van de ombudsfunctionarissen een onderzoek naar de gebeurtenissen op die dag. Wat is de doelstelling van dit onderzoek en wanneer wordt er een uitkomst verwacht?

Muskens: ‘Met dat onderzoek willen we een objectieve weergave creëren van hetgeen wat er die middag gebeurd is, tot het moment van het politie-optreden. Het optreden zelf is natuurlijk ook echt aan de politie: zij hebben daar zelf onderzoek naar laten doen. We hopen dat ons eigen onderzoek – waarvan de opdracht is afgestemd met de decanen en de UGV – nog voor de herfstvakantie is afgerond.’

Ondanks de bezuinigingen en de geweldsescalatie in Gaza kozen jullie ‘hoop’ als thema voor dit academisch jaar.

Sanders: ‘De komende periode wordt spannend voor veel mensen. Maar daarover nadenken, bijvoorbeeld in de toekomstige strategie van de universiteit, geeft ook energie. En dat is het spanningsveld waarin we nu opereren. Daarnaast kijk ik onder andere uit naar het rapport van de Instellingstoets Kwaliteitszorg, die we afgelopen mei hebben doorlopen. De mondelinge feedback was alvast positief. Ik kijk er naar uit om met de resultaten van het rapport aan de slag te gaan.’

Van Huffelen: ‘Over hoop gesproken: een kabinet met heel veel meer geld voor onderwijs en onderzoek, zou dit geen fantastisch einde van dit academisch jaar zijn?’